gaan voorbij en worden geteld (de uren) -
verdwijnt achter de bij de wederopbouw
van het stadhuis aangebrachte balustrade.
In 1800 stond er in de tuin van het huis
Norenburg, thans Rouaansekaai 19, een
geheel uit messing en koper vervaardigde
equatoriale zonnewijzer met vierkante
voet, waarop de spreuk 'Het uur loopt ras,
zoo ras verloopt ons leven'. Het was een
ontwerp van J. de Kanter (1762-1841),
notaris en secretaris van het Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen, en ver
vaardigd door de koperslager A. de
Warem. In de vierkante voet zijn halfronde
kommen aangebracht voor tijdsaanduiding
en windrichting. Het principe van de zon
newijzer is afgebeeld als afb. 5. Na het
overlijden van De Kanter werden al diens
bezittingen geveild, maar volgens een aan
tekening in de veilingcatalogus uit 1842
werd de zonnewijzer 'uitgehouden'. Hij
werd onderhands gekocht door doctor J.C.
de Man, die hem in 1895 schonk aan het
Zeeuwsch Genootschap. De wijzer heeft
jaren staan verkommeren in de tuin van
het museum aan de Wagenaarstraat 1 en
later bij het Zeeuws Museum. Hij stond
altijd hardnekkig in de verkeerde richting
opgesteld. In 1988 is de zonnewijzer voor
restauratie binnengehaald, maar daar is tot
nu toe niets van terechtgekomen.
Aan de zuidgevel van de Stadsschuur no.
2 is een houten zonnewijzer aangebracht
met het jaartal 1682. Deze is in 1840, toen
de 'middelbare tijd' ingevoerd werd, geheel
herzien door L. Janse Bzn., werkzaam bij
de Stadsfabriek (nu Gemeentewerken) te
Middelburg. Janse beschreef de zonnewij
zer uitvoerig in zijn boekje over de con
structie.8 Door de invoering van de plaat
selijke middelbare tijd was het niet meer
nodig om de klokken telkens gelijk te zet
ten op de zonnetijd, maar werden er ver
effeningslussen aangebracht die de afle
zing van de juiste kloktijd mogelijk maak
ten. Om de tijd op de zonnewijzer aan de
hand van de hier getekende figuur af te
lezen moet u wel een (toneel)kijker mee
nemen, maar het is de moeite waard.
J.T.H.C. Schepman
1. Zie afbeelding in het Archief van het
Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen 1984, na pagina 46.
2. Karei Bostoen in de Zeven Provinciën-reeks
no. 15, 1998.
3. J.T.H.C. Schepman, 'Een ivoren reiszonne-
wijzer van Paulus Reinman uit 1604 in de col
lectie van het Genootschap', in: Archief
Zeeuwsch Genootschap 1994, pp. 85-107.
4. C. Hollestelle, 'Het voormalige stadhuis te
Vlissingen'in: Tijdschrift Het Huis, jrg. 14,
1916, pp. 335-345.
5. Gemeentearchief Vlissingen, cat. no. 1450.
6. Archief Zeeuwsch Genootschap 1987, afb. 15
na p. 112 en figuur 17, p. 126.
7. J.T.H.C. Schepman, 'Een excursie langs
Walcherse zonnewijzers', in: Jaarboek Walacria
deel 4, 1992, pp. 96-108. In dit artikel worden
ook enkele nog bestaande zonnewijzers behan
deld, zoals die op de binnenplaats van het Hof
Popkensburg, die op het voorplein van kasteel
Ter Hooge en die van het Zeemanserve te Vlis
singen.
8. L. Janse Bzn., 'Berekening en constructie
van zonnewijzers voor den middelbaren tijd,
benevens de handelwijze om dezelve binnen in
vertrekken te beschrijven', 's-Gravenhage 1843.
