kaart van omstreeks 1905. Voor zover ik weet
waren dit allemaal dubbele, dus 12-klassige
scholen.
Naast de Eiland-school lag een voetbalveld,
waarvan ik graag de gebruikers zou weten. Ook
stond op die plaats in oktober 1901 het beroemde
circus Barnum and Bailey.
De mannelijke jeugd van beide buurten had ook
buitenschoolse kontakten, die varieerden van
voetballen op het strand of op de wei van
sleper Koppejan bij de damtot vechtpartijen;
jongens uit de Sluizenbuurt zagen zich de weg
naar de binnenstad wel eens versperd door
Arsenaalbuurt-knapen
Ik vertel nu wat over elk van de vooroorlogse
wijken afzonderlijk en begin met de Arsenaal-
buurt, die U op afb. 3 ziet liggen rondom het
Arsenaal. De foto is genomen vanuit de grote
kraan van de K.M.S. in oostelijke richting en
dateert van vóór 1931. Insiders kunnen mis
schien aan de hand van het viermast zeeschip dit
plaatje nader dateren.
De Arsenaalbuurt werd snel voltooid: praktisch
alle op de kaart van 1939 afgebeelde huizen
staan ook al op die van ca. 1905 en er was zelfs al
sprake van een inkrimping. Omdat de K.M.S.
steeds grotere schepen ging bouwen, moest
namelijk de uitgang naar zee worden verruimd.
Daarom werd in 1930 ten zuiden van beide
schutsluizen de grote keersluis voltooid, maar
bovendien moesten die grotere schepen vanuit
de Dokhaven het Verbindingskanaal kunnen
indraaien. Dit leidde tot weggraving van een
rand van het Eiland, wat op de kaart van 1939 te
zien is aan de 'deuk' in de oever, juist aan het
eind van Evertsen- en Bankertstraat. Hiervoor
moesten in 1930 28 van de 84 'Plagen' worden
gesloopt, n.l. 2 x 8 in de Evertsen- en 2 x 6 in de
Bankertstraat, zodat er welgeteld 56 overble
ven. Toen, of eerder, zijn ook de 5 huisjes ver
dwenen die opzij van het Arsenaal stonden aan
de Arsenaalstraat. Langs de Joost de Moor
straat stonden hogere panden waarin boven- en
benedenwoningen en ik schat het aantal woningen
in de Arsenaalbuurt in 1939 op ongeveer 110.
De resterende 56 plagen kunnen op de kaart van
1939 met enig turen worden gelokaliseerd: het
zijn de achterste 2x13 huisjes in de Evertsen-
straat en de achterste 2 x 15 in de Bankertstraat.
Daarachter ziet men naar het Verbreed Kanaal
toe een haventje dat in 1873 werd aangelegd als
