Vermoedelijk was dit Johan Willem's enige bijdrage aan de bouw van de villa,
waarmee we niet willen zeggen dat hij niet wilde werken, of dat hij twee linker
handen had; tenslotte voerde zijn familie de wapenspreuk 'Wie zonder
dwaasheid leeft, is niet zo wijs, als hij denkt'.
Maar we willen met het belang, dat aan die eerste-steeniegging wordt gehecht
(het verslag ervan is tot in de kleinste kleinigheden nauwkeurig) het verschil in
denken aangeven tussen 1886 en 1986, want het is nog maar 100 jaar geleden
dat de villa in gebruik genomen werd. Tenslotte zijn 100-jarigen niet zó
zeldzaam, dat ze het in het streekblad verder brengen dan een berichtje op de
middenpagina!
En toch is er in die 100 jaar zoveel veranderd: de opkomst van de arbeiders
klasse, twee wereldoorlogen, de techniek en een betere verdeling van de
weivaart.
In vele opzichten was het laatste kwart van de 19e eeuw het einde van een
periode. Europa was volop in beweging, al was daar in Walcheren toen niet
veel van te merken. We zien dan een bouwstijl ontstaan, die een spiegel is van
de toenmalige maatschappij. In de bouwkunst gebeurt dit namelijk meer
malen.
'Duinenburg' is een groot, degelijk en solide gebouw, met veel hardsteen: het
straalt als het ware deftigheid en degelijkheid uit. Juist door het fijnere hout
werk met zijn vele lijnen, in contrast met de bruine steenmassa is het nog net
geen somber geheel, maar het scheelt weinig.
Dit komt o.a. ook door de hoge ramen en het plaatsen van de woonvertrekken
ver boven de begane grond. De bewoners verheffen zich a.h.w. boven hetgeen
zich op lager niveau afspeelt, zoals een ruiter zich boven een wandelaar
verheft.
Een practische kant van deze constructie was, dat onder die hoge woonlaag de
werkvertrekken en dienstruimten gesitueerd konden worden.
De hoektoren, ooit alleen een trappenhuis (bij kastelen ook met een defensieve
functie), is bij dit ontwerp volkomen uit zijn verhoudingen gerukt en lijkt,
door de vele ramen aan drie zijden, de belangrijkste vertrekken in zich te
bergen.
Men kan deze architectuur mooi of lelijk vinden, toegegeven moet worden dat
het anno 1986 beeldbepalende elementen zijn, die een bebouwde omgeving
geheel kunnen beheersen.
Het is echter niet verwonderlijk, dat op deze vorm van kunst en maatschappij
visie een reactie kwam met een vormgeving, die een geheel nieuw elan
uitstraalde, n.l. de Art Nouveau of Jugendstil, die vanuit Frankrijk en
Duitsland via België ons land bereikte. En als reaktie daarop ontstond weer
een kunststroming, die later de 'Beweging van de Symbolisten' genoemd werd
en waarvan de schilder Jan Toorop, die lange tijd in Domburg woonde en
werkte, een van de toonaangevende leden was.
Over 'Duinenburg' is ter gelegenheid van het feit dat het vorig jaar 100 jaar
geleden is dat de eerste steen gelegd werd, door de huidige bewoners (de
familie De Lange) een boekje uitgegeven, dat voor 5,50 bij de villa te koop is.
Hierin wordt, aan de hand van allerlei bronnen, de geschiedenis die tot de
bouw leidde, evenals die van de verschillende eigenaren, uiteengezet 1).
F.A. Broeksma
1) Besproken in 'De Wete' van oktober 1985.
19
