voortgezet door predikanten afkomstig uit Middelburg.
Daar er reeds 160 belijdende lidmaten waren en omdat de predikanten wel eens
verzuimden, was er een groot gevaar dat de godsdienstoefeningen in verval
zouden komen. Dit leidde in 1640 tot de beroeping van de eerste predikant:
Pieter van Essen, welke afkomstig was van Philippine 4).
Door het ijveren van deze dominee en dankzij grote medewerking van de stad
Middelburg kwamen in 1644 een nieuw kerkgebouw en een pastorie gereed.
De pastorie werd in 1935 door een nieuw gebouw vervangen en het
kerkgebouw heeft in 1952 een restauratie ondergaan.
Organisatie Kerkeraad, Collegium Qualificatum en Kollege van Kerkvoogden
en notabelen
Kerkeraad
De eerste officiële kerkeraad werd gekozen op 13 juni 1610 en bestond uit twee
ouderlingen en twee diakenen. De ouderlingen en diakenen werden gekozen uit
een door de kerkeraad opgestelde nominatie (dubbeltal).
Een vaste predikant had de gemeente nog niet en daarom werden Joost
Bustinck en Hendrik Standaet als in den dienst der kerken wesende binne
Serooskerke, versocht noch een Jaer te willen volheerden, 't welk sij beijden
ingewillicht hebben'.
Later kon in 1640 de eerste predikant van Sint Laurens, Pieter van Essen,
worden beroepen.
De taken van de kerkeraad bestonden uit de censura morum zedelijke
censuur), armenzorg, het regelen van de kerkvisitatie, kerkeraadsverkiezingen,
enz. De censura morum omvatte het in toom houden van 'ketterijen' en lakse
kerkgangers en richtte zich op overtredingen die onder de noemer 'aantasting
van de openbare orde' kunnen worden gebracht. De kerkeraad fungeerde door
het houden van de censura morum tegelijk als houdster van zieleheil én poli
tieagent. Armenzorg is van oudsher een taak van de kerk geweest. Hiermee
waren de diakenen belast die zitting hadden in de kerkeraad. Zij vormden
samen met de ouderlingen en met de predikant als voorzitter, de kerkeraad.
Beslissingen over diakoniezaken (bijvoorbeeld het afstaan van goederen aan
de diakonie na overlijden en het alimenteren van personen) werden door de
kerkeraad als geheel genomen. De kerkvisitaties werden geregeld en uitgevoerd
door de ouderlingen. Vervolgens werd daarvan verslag gedaan in de volgende
kerkeraadsvergadering.
Deze vergaderingen van de kerkeraad vonden gemiddeld 10 keer per jaar
plaats met uitzondering van het Collegium Qualificatum.
Collegium Qualificatum
Wanneer er een predikant moest worden beroepen op nieuwe kerkeraadsleden
moesten worden gekozen, werd het Collegium Qualificatum bijeengeroepen.
Dit bestond uit de kerkeraad met de predikant en de ambachtsheer met een
ander door hem gemachtigd persoon. Letterlijk betekent Collegium Qualifica
tum: vergadering van personen die bevoegd of gemachtigd zijn.
In Sint Laurens zorgde een Collegium Qualificatum meestal voor veel
vertraging bij de verkiezing van kerkeraadsleden, aangezien velen van hen na
verkiezing voor het ambt bedankten.
Voor het benoemen van de koster en voor het afhoren van de rekeningen van
de diakonie werden kleinere Collegia Qualificata, zonder de aanwezigheid van
de ambachtsheer, gehouden.
8
