de soldaten kozen toen ook maar het hazepad. Zo'n 2000 van hen sneuvelden,
waaronder Haultain en de Antwerpse admiraal Jacobsen.
In de resolutiën van de Staten-Generaal kunnen we de gevolgen lezen. Op 8
juni 1585 sprak men over 'den soberen ende benauden staet' van Antwerpen
'door de sluytinge van den riviere ende de leste nederlaeghe, dye syluyden
gehadt hebben aen den Cauwensteynschen dijck'. Op 2 juli werd tevens
gekonstateerd dat 'doer het verlies, by heur geleden op den Couwesteynschen
dijck' de stad zonder geld was komen te zitten, zodat de soldaten niet uitbe
taald konden worden. In juli restte Marnix niets anders dan de overgave te
tekenen. Ook in het verdere verloop van de Opstand speelde de Cauwensteinse
dijk nog een rol, zij het een bescheiden. De dijk kon als voorpost gebruikt
worden om Bergen op Zoom te veroveren en bij een aantal pogingen om
Antwerpen te heroveren stuitte men er eveneens steeds weer op. Doorsteken
van de dijk werd in beide gevallen raadzaam geacht, waarbij de Staten-Gene
raal aan de Staten en de Admiraliteit van Zeeland een belangrijke stem gaven.
Een vernoemingsnaam?
In het licht van het bovenstaande kan de vraag gesteld worden of de
Kousteense dijk in Middelburg niet vernoemd kan zijn naar deze fel betwiste
naamgenoot. De strijd om de dijk zal in Zeeland en Middelburg grote indruk
gemaakt hebben. De val van Antwerpen betekende dat Middelburg definitief
van zijn achterland werd beroofd. De funktie als voorhaven was daardoor
onmogelijk geworden, te meer door de sluiting van de Schelde door de Staatse
troepen. Veel Antwerpenaren keerden hun stad de rug toe en weken onder
meer uit naar Middelburg. Ze zullen de grote en beslissende nederlaag op de
Cauwensteinse dijk bij de Middelburgers levendig hebben gehouden. Daarbij
komt dan nog het sneuvelen van de gouverneur van Walcheren en de invloed
van de Zeeuwse Staten bij de latere kwesties over deze dijk.
Mogelijk waren er zelfs Middelburgers persoonlijk betrokken bij de strijd in
1585. Een jaar later waren n.l. twee compagnieën burgers naar Lillo vertrok
ken, van waaruit later de aanvallen werden ondernomen.
De verloren strijd bij Antwerpen heeft voor de Middelburgers zowel
emotionele, als ekonomische en politieke gevolgen gehad. In de 20e eeuw zou
er zeker een straat naar genoemd zijn om de gebeurtenis te eren en levendig te
houden. Of dit in Middelburg in het eind van de 16e eeuw is gebeurd, is
uiteraard een ander verhaal. Wel ontstonden er in deze tijd veel nieuwe straten
die alle een naam moesten krijgen.
Zolang er geen bevredigender verklaring voor de naam Kousteense dijk in
Middelburg wordt gevonden, wil ik daarom nadrukkelijk rekening houden
met de mogelijkheid van een vernoeming naar zijn Antwerpse naamgenoot.
Taeke Stol
23-2-1984
Geraadpleegde literatuur.
K. Kareis:
Middelburgse oude straten en hun namen (2); in: De Wete, 11(1982)4, p. 27.
H.M. Kesteloo:
De stadsrekeningen van Middelburg; in: Arcief Zeeuwsch Genootschap,
VII(1894), deel IV p. 38 en 138, VIII(1897-1902), deel V p. 53.
5