Een treffelijke remedie voor menschen die gekwelt zijn met volligheid of te hoesten, zeer op
de borst. Neemt een ijzrenpot, doet die vol water, snij er 3 a 4 roode kooien in en kookt die 3
Ét 4 üüren. Dan 't zap door een doek gedaan en beziet dan hoe veel pinten zap gij hebt.
Want in elke pint zap moet een ponst süiker en dan wederom 1 of 2 üüren kooken. In al üw
kooken moet gij de pot wel toestoppen, dat er geen doom üit komt en laat het alzoo koüdt
worden als stroopie. Geen beter drank in de weereld om een mensch gezond te maken.
3 Lepels daags.
Artijkel 95
Een kostelijke olie voor peerden, koejen en menschen die bezeert zijn. Neemt 3 oneen ter-
methijnolie, 3 oneen pijlsteertolie, 3 oneen wormolie, dit samengevoegd op de bezeerde
deelen wrijven.
En zo zou ik door kunnen gaan, maar ik dacht dat het duidelijk was, wat voor recepten er in
zijn boek staan. Nu was in die dagen de geneeskundige hulp nog zeer gebrekkig. Men vroeg,
als het vee betrof, raad aan de smid, die zo'n beetje de veearts van het dorp was, of aan
iemand zoals Lein Brasser, die in het bezit was van vele remedies. Recepten schreef men vaak
over uit oude boeken. Dat ook Lein Brasser meerdere keren zijn boek geraadpleegd heeft is
overduidelijk. Onder sommige aantekeningen schrijft hij een noot, waarin hij het recept van
harte kan aanbevelen. Ook zal hij wel niet vrij geweest zijn van een grote dosis bijgeloof.
Zijn vertrouwen in een bepaald middel, blijkt wel uit de volgende noot, die hij onder een re
cept voor koeien schreef. 'Al de beesten welke 't middel tijdig hebben gebrüikt zijn gebeterd,
dog die het te laat hebben gebrüikt zijn gestorven'.
Hiermee wil ik niet de geneeskundige werking van kruiden ontkennen. Want het gebruik van
kruiden is al zo cud als de mens zelf en vandaag de dag wordt er nog steeds een beroep op
kruiden gedaan door de medische wetenschap. Maar het kwam in die dagen toch nog al eens
voor, dat sommige middelen meer weg hadden van tover-, dan van geneesmiddelen. Pas
nadat in 1821 in Utrecht een veeartsenijschool was geopend en dus de geneeskunde op een
hoger peil kwam te staan, werd het gebruik van dit soort recepten steeds minder. Met de
recepten verdween het bijgeloof erin, in 't kammenet' en het boek werd ruim 175 jaar later
pas weer te voorschijn gehaald om het te lezen, en tot de slotsom te komen: 'Wat waren onze
voorouders verschrikkelijk bijgelovig
Geraadpleegde boeken: van Dale: Geschiedenis van den Zeeuwschen Landbouw.
F. v.d. DRIEST.
1 once, een twaalfde gedeelte van het vroeger gebruikelijk medicinale pond.
1 pint, oude vochtmaat, verschillend van inhoud meestal ong. 5 of 6 dl.
12
