SOUBURGSE NOTITIES
houd te beschadigen,
of: Octopus, ter voorkoming van steen in waterketels,
of: Houten Deurwiggen, zeer doelmatig op reis.
Onder de advertentie staat: 'enz., enz., enz.' Maar: 'inlichtingen en prijzen worden op aan
vraag verstrekt'.
De Gids door Walcheren een héérlijk boekwerkje. Om mee terug te gaan in de tijd
C.J.v.N.
JAN DE WITTE VESTIGT ZICH OP SOUBURG
Jan de Witte, geboren op 23 juni 1780, bewoonde een boerderij te Koudekerke met vrouw, 3
zonen en 5 dochters. De oudste zoon Jan (mijn overgrootvader) werd geboren op 23 augustus
1810. Hij trouwde 31 december 1835 met Johanna de Munck en kwam 7 maart 1836 van
Koudekerke naar Souburg wonen. Hij kocht dubbel woonhuis met wagenhuis, staande op 't
dorpsplein West Souburg, en 2,5 ha. (6 gemeten) tuin en erf, om daar met gezin land- en tuin
bouwbedrijf te stichten.
Deze tuin lag tot voorbij de plaats waar nu het Kanaal en de spoorlijn zijn, tot omgeving Zee
wijksingel. Waar de Nieuwe Vlissingseweg is, was een vijver met twee hardstenen vazen van
gelijke grootte en model. Aan 't Dorpsplein was naast 't wagenhuis toegang tot 't erf, zodat
een wagen volgeladen met hooi er door kon.
Het dubbele woonhuis aan de andere zijde van 't wagenhuis bezat o.m. een grote kamer, waar
onder de grote kelder. Aan de zijde van de schoorsteenmantel was de gehele muur bezet met
tegels; boven schoorsteenmantel voorstellend een antiek groot zeilschip, rechts koe, links
hert, boven de deur in de zelfde muur een bloempot. Verder nog twee landschappen (boerde
rijtjes).
De zeer brede gang was een paar trapjes lager, gelijk begane grond, met aan andere zijde
eveneens een kamer.
Achter eerstgenoemde kamer (boven de kelder) was de bakkeet met grote gemetselde oven om
brood te bakken. Daarbij open haardvuur waarin men mutsaards en klijfhout stookte onder
de grote ijzeren pot of ketel. Rond de grote ijzeren plaat van het haardvuur zat men graag tij
dens de weinige vrije tijd.
Blazen door de blaaspijp moest 't vuur soms aangewakkerd worden. Licht had men van een
walmend tuitlampje of kaars; later van een petroleumlamp.
De bakkeet was ook de plaats voor de karnmolen.
Toen overgrootvader Jan de Witte zich daar vestigde was hij ook werkzaam bij het rooien van
het bos aan de Westsouburgseweg, nu Kanaalstraat, van Gereformeerde kerk tot dicht bij de
Haaksbergenstraat. Dit bos behoorde bij de voormalige buitenplaats 'Thorenlust', daarna
'Doornlust' en 't laatst 'Welgelegen' geheten. Omstreeks 1730 was deze buitenplaats in volle
luister met bossages, goudvisvijver e.d. Het herenhuis had ruime toegang van de Weststraat,
nu Paspoortstraat, door een monumentaal ijzeren hek op de plaats waar zich nu Rehoboth en
de Julianaschool bevinden. Hier bevonden zich ook een tuinkoepel en een koetshuis met stal
ling. Dit kleine gedeelte van de buitenplaats is met het huis in 1885 aangekocht door de kerk
voogdij der Ned. Herv. kerk, waarna het huis als pastorie nog door drie dominees is bewoond
en in 1919 afgebroken. Vóór 1885 is de buitenplaats in zijn geheel of enkel 't huis door
meerderen achtereenvolgens bewoond. O.a. door twee admiraals, die later bij de Herv. kerk
11