ARBEIDSVERHOUDINGEN
Hoewel de dijkwerkers kort aangebonden waren en zeer beslist in hun doen en la
ten, hebben zij met hun werkgever, de Polder Walcheren, heel weinig conflicten
gehad. Eén keer ging de dijk plat; dat was in 1906. Op 22 juni legden allen, vrij
wel onverwachts, het werk neer. Slechts 3 weken later, op 12 juli, verzochten zij
in een uitvoerig schrijven aan de directie, waarin zij erkenden zonder voldoende
redenen het werk te hebben neergelegd, om weder aan het werk te mogen gaan.
Op 3 juli was, op een paar heethoofden na, ieder weer aan het werk. De dijkwer
kers hadden wel een vereniging "Eensgezindheid", in de vorm van een personeels
vereniging. Maar bij werkstaking ontvingen zij geen uitkering en konden het daar
door niet lang uithouden. Later is deze vereniging omgedoorp in "Hebt Uw naas
ten lief".
JUTTERS OOK REDDERS
Uit de dijkwerkers is ook een reddingsbrigade van de Kon. Z.H.R.M. tegenwoor
dig Kon N. ZH. R. M. samengesteld, die na de scheepsramp van de Russische
driemast-schoener "City of Benaris", in 1911, waarbij de dijkwerkers onder zeer
moeilijke weersomstandigheden 11 van de 20 bemanningsleden wisten te redden,
met een wippertoestel werd uitgerust. Dit is een klein kanon dat met een kogel een
lijn over het gestrande schip moet schieten, waardoor een verbinding met de wal
ontstaat. Een zwaardere lijn, met katrollen en een broek, wordt aangevoerd, waar
mee de schepelingen naar de wal worden gehaald. Mocht men dit wippertoestel
enige jaren eerder hebben aangeschaft, dan waren wellicht de overige bemannings
leden van de "City of Benaris" ook te redden geweest. Nu moest men machteloos
toezien hoe 9 man jammerlijk in de golven omkwamen. Sindsdien is door deze red
dingsbrigade, met behulp van het wippertoestel, menige schipbreukeling veilig aan
land gebracht. In 1957 is deze reddingsbrigade, die de bemanning van de Duitse
kustvaarder "Achilles" bij een stranding wist te redden, door het volledig bestuur
van de Kon. ZH. RM. die hiervoor speciaal naar Westkapelle kwam, gehuldigd.
Zij ontvingen allen een gouden medaille met oorkonde. Nog steeds bestaat de red
dingsbrigade uit dijkwerkers.
HET EINDE
Maar de oorspronkelijke 300 man tellende dijkwerkersploeg is historie geworden.
Door het bombardement van 3 oktober 1944 met zijn gevolgen voor de dijk, moes
ten duizenden werklieden aan het herstel te pas komen. Het specifieke vakwerk
verdween gaandeweg. Ook toen de dijk weer gedicht en hersteld was en de vreem
de werkkrachten konden worden gemist, was het onderhoud een andere bezigheid
geworden. Het staket, de basaltglooiing en de krammat, alles specifiek vakwerk,
heeft plaats moeten ruimen voor asfalt en beton.
Het handwerk is verdwenen. De machine is ervoor in de plaats gekomen. De res
terende dijkwerkers staan 's avonds niet meer op de dijk om naar hun arbeidsbeurt
te informeren. Zij hebben het gehele jaar werk. Zij hoeven niet meer voor oude of
zwakke mede-arbeiders te werken. Hun loon is landelijk geregeld. Zij kunnen via
hun vak-organisatie voor hun rechten opkomen, maar een autonome zeggenschap
als in ft verleden bestaat niet meer. De eeuwenoude romantiek van de twee-eenheid
dijk dijkwerkers, is verdwenen. Het zal niet veel jaren meer duren of men
spreekt niet meer van dijkwerkers; dan wordt het; hij werkt aan de dijk.
De harde door weer en wind verweerde, karakteristieke dijkwerker van voorheen,
waar Jan Toorop zijn apostelkoppen uit schiep, is dan verleden tijd geworden
14
