Blijven oefenen
Van de dijkgraaf
Ik hoorde laatst iemand zeggen: 'Morgen ben
ik er niet. Ik heb een huis gekocht in Dresden
en dat ga ik morgen ophalen in Hamburg.' De
omstanders begrepen de cruel joke niet, de
vloedgolf in de Elbe was immers alweer weken
verleden tijd en dus vergeten. In Zeeland zijn
er de laatste tijd regelmatig berichten dat
Zeeland niet is voorbereid op een watersnood
ramp. Zijn we hier dan ook vergeetachtig en
trekken we geen lessen uit het verleden? Geen
gemaakt met het verzwaren van de steen
glooiingen en de ondergrond van de blokken.
Dit 'Project Zeeweringen', maar ook vaak kort
weg 'blokken op klei' genoemd, loopt nog
minstens door tot 2013. Er wordt weer een
nieuwe benadering gekozen in het project 'De
veiligheid van Nederland in kaart'. Behalve
hoogte en sterkte van de dijken zal gekeken
worden of er nog andere zwakke schakels
zoals havens, kaden en sluizen in de dijkringen
in 1998 bij de wateroverlast; het calamiteiten
team was toen een week fulltime in actie en
werkte op basis van het calamiteitenplan dat
er speciaal voor waterbeheer is. Ook tijdens de
hoogwaters (eventueel gecombineerd met
storm) komen we in actie met gebruikmaking
van de jaarlijks geactualiseerde draaiboeken.
Ook de provincie probeert het functioneren
van overheden en diensten bij calamiteiten te
optimaliseren door het opstellen van een kwa-
door W.A. Gosselaar
sprake van! Het is niet voor niets dat de drie
provincies uit het rampgebied van 1953 samen
met het Rijk, de gemeenten en de waterschap
pen werken aan een herdenking in 2003, vijf
tig jaar na dato van die trieste gebeurtenis.
Behalve de Nationale Herdenking op 1 febru
ari, wordt ook in de rest van het jaar aandacht
geschonken aan de ontwikkelingen die er na
1953 in Nederland geweest zijn om het land
tegen natuurrampen te beschermen. Immers,
na de afronding van de Deltawerken is
Nederland niet gestopt met nadenken over en
werken aan de bescherming tegen waterover
last.
Ik zeg 'wateroverlast', omdat niet meer alleen
gekeken wordt naar aanvallen uit de zee,
maar ook naar overmatige waterafvoeren
door hevige regenval of smeltwater, die soms
afkomstig zijn uit het buitenland. Het
Deltaplan' Grote Rivieren bijvoorbeeld is gro
tendeels uitgevoerd. Die rivieren hadden ove
rigens volgens recente berekeningen een
waterafvoer zoals onlangs in de Elbe zonder
directe gevolgen op kunnen vangen.
De geschetste problematiek geldt niet voor de
Schelde, maar ook in Zeeland hebben de ont
wikkelingen niet stilgestaan. Er wordt niet
meer alleen gekeken naar de Deltahoogte van
de zeeweringen. Zo is sinds 1997 een begin
november 2002
zitten. De toepasbaarheid van hoogwaterin
formatiesystemen wordt ook voor ons gebied
bekeken. Onnodig nog te vermelden dat in
verband met de zeespiegelrijzing we al reke
ning houden met toekomstige dijkverhogin
gen. In het verleden is al besloten tot zee
waarts handhaven van de kustlijn. Dit komt
tot uitdrukking in het regelmatig uitvoeren
van zandsuppleties. Dynamisch kustbeheer is
een moderne ontwikkeling om de kustverde
diging natuurlijker te laten verlopen, maar
ook om zoveel mogelijk schade te voorkomen.
Is met het noemen van al deze ontwikkelingen
een ramp te voorkomen? Nee, niemand kan
die garantie geven. Dus moeten we ook voor
bereid zijn op een ramp. Bij Zeeuwse Eilanden
oefenen we regelmatig. Het belang van de
regionale waterkering komt bij die oefenin
gen steeds nadrukkelijker in beeld om de
gevolgen van een dijkdoorbraak te beperken
tot een begrensd gebied.
Zoals gezegd oefenen we regelmatig. Soms
ambtelijk, soms bestuurlijk en altijd blijkt er
wel wat verbeterd te kunnen worden.
Overigens oefenen we niet zomaar. We gaan
uit van ons calamiteitenplan, dat in 1997 werd
opgesteld en nog dit jaar geactualiseerd is en
ter kennis gebracht van de andere overheden.
Maar we komen ook echt in het geweer zoals
3
liteitsborgingssysteem, een risicokaart en een
leidraad maatramp. En zoals de commandant
van de regionale brandweer onlangs zei: 'We
oefenen ons verloren.'
We oefenen dus om te perfectioneren, maar
onvoorbereid zijn we zeker niet. Waarom
hoor je dan toch af en toe die kreet dat
Zeeland niet voorbereid is op een watersnood
ramp? Ik kan naar aanleiding van de laatst
gehouden oefening twee redenen bedenken.
De eerste is dat de opzet van de oefening bij
alle partijen helder moet zijn. Dat het water
schap moet smeken om de voorspelde water
standen door te krijgen, is op zijn minst
vreemd te noemen, maar dat vooraf niet naar
alle partijen voldoende is gecommuniceerd
dat het om communicatie tussen bestuurders
ging, móet wel tot verwarring achteraf leiden.
Een tweede reden is dat ondanks alle inspan
ningen tijdens de oefening het waterschap
moet concluderen dat een polder niet meer te
redden is. Evacuatie of niet en zo ja, hoe moet
dat gebeuren onder omstandigheden die ver
gelijkbaar zijn met 1953? Een lastig punt dat
zeker nadere beschouwing verdient.
Conclusie: onvoorbereid zijn we niet, maar we
moeten wel doorgaan met oefenen en de
kustverdediging naar de laatste inzichten blij
ven verbeteren.
waterwerker
