Frans Jansen en de Schouwse Vogelwacht
'CR^v
- i
In het jubileumjaar 1997 - 25 jaar milieubeweging brengt Wantij een aantal Zeeuwse pio-
niers voor het voetlicht. Deze keer gingen we op bezoek bij Frans Jansen in Brouwershaven.
Hij was jarenlang bestuurslid van organisaties als de Vogelbescherming, Natuurmonumen
ten, Zeeuws Landschap en het Zeeuws Coördinatie Orgaan. Maar het meest wordt zijn
naam toch geassocieerd met de Natuur- en Vogelwacht Schouwen-Duiveland.
Frans Jansen in het middelpunt van de belangstelling
tijdens de opening van de naar hem vernoemde voge
kijkhut in de Zuidhoekinlagen op 5 september 1991.
Foto: Teun Rosmalen.
In 1949 is op Schouwen-Duiveland de 'Vogelwacht" opge
richt, oorspronkelijk bedoeld als onderdak voor de con
troleurs Vogelwet die optraden tegen het destijds nog fol
kloristische eendeneieren zoeken op zondagmorgen.
Vanaf het begin voelden ook andere natuurliefhebbers
zich bij de Vogelwacht thuis. Onder deze Frans Jansen, die
jarenlang een belangrijke en stimulerende rol heeft
gespeeld in deze vereniging.
Tot voor enkele jaren was Frans
Jansen voorzitter, een voorzitterschap
dat 21 jaar duurde. In die tijd groeide
de Vogelwacht uit tot een bloeiende
vereniging met een goede structuur. Naast
de al bestaande Jeugdvogelwacht, kwamen
er een werkgroep Schoolbiologie, een
werkgroep Actief Terreinbeheer, een
Plantenwerkgroep, een Vogelwerkgroep en
een IVN-afdeling bij. De statuten werden
verbreed, de naam veranderde in "Natuur-
en Vogelwacht Schouwen-Duiveland".
"Want je kunt een vogel alleen beschermen
door het leefgebied van de soort te behou
den".
De vereniging ontwikkelde zich van een
select groepje mensen dat zich in hun vrije
tijd met natuurstudie bezig hield, tot een
regionaal breed verankerde vereniging die
veel tijd besteedt aan voorlichting en beïn
vloeding van het ruimtelijke ordeningsbe
leid. Thans zijn er ruim 800 mensen lid. Ze
ontvangen elk kwartaal het fraai uitgevoer
de blad Sterna.
Planologie
Vanaf de jaren zeventig ging de Vogelwacht
zich met planologie bezig houden.
Aanleiding daarvoor vormde het plan voor
een Dammenweg door het
Schelphoekgebied. Halfjaren tachtig kwam
een uitvloeisel van dit plan opnieuw aan de
orde. Er zou een Dammenweg dwars door
het open poldergebied tussen Serooskerke
en Haamstede komen. "Ook dat plan heb
ben we, samen met een aantal betrokken
boeren, door de Raad van State tegen kun
nen houden."
Van lieverlee is planologie voor de
Vogelwacht belangrijker geworden; niet uit
passie, maar noodgedwongen om de
Schouwse natuur- en landschapswaarden
veilig te stellen. Andere grote besluiten
waarbij de Vogelwacht een rol speelde
waren onder andere de keuze voor een
zoute Grevelingen, de aanwijzing van de
Kop van Schouwen als beschermd natuur
monument, het voorkomen van recreatieve
ontwikkeling van de Schelphoek en het bij
Renesse tegenhouden van een golfbaan in
de duinen en van een rondweg.
Overleg
De laatste jaren is de bezwaarschriftenstrijd
grotendeels gewijzigd in overleg met
bestuurders en de organisaties van recre
atie- en landbouwondernemers. Zo was de
Vogelwacht één van de aanvragers van de
herinrichtingsprojecten Schouwen-Oost
(Plan Tureluur) en Schouwen-West. Frans
Jansen: "Vooral in de eerste jaren vormden
de planologische activiteiten een taaie klus.
Bestuurders gaven ruim baan aan allerhan
de recreatieve initiatieven, waarbij tegen
spraak nauwelijks geduld werd. Maar
omdat we een aantal successen bij de Raad
van State behaalde, veranderde in de loop
van de tijd de houding van de regionale
bestuurders. Eerst beschouwde men ons als
ongevaarlijke gekken, later als gevaarlijke
gekken, en uiteindelijk werd onze deskun
dige inbreng geaccepteerd."
Nu werkt het bestaan van de Vogelwacht
preventief tegen plannen die negatief zijn
voor natuur en landschap.
Het is lastig om van Frans zelf te
weten te komen hoe belangrijk
zijn rol als natuurbeschermer op
Schouwen geweest is. Hij is daar
zelf uiterst bescheiden over. Je
krijgt ook niet de indruk dat hij
zich ervoor geforceerd heeft: het
lag eenvoudig op zijn weg.
Marie Swenne is lid van de Wantijredactie. Gert-Jan
Buth is bestuurslid van de Natuur- en Vogelwacht
Scbouwen-Dui veland.
12 WANTIJ oktober'97