- 50 -
min of meer "heel' gebleven stukken loodstrip kanden we op
maken, dat elk bovenliggend ruitvormig glas 1 a 1-g- cm in
de schuinterichting versprong, zodat het totale onderdeel
van dat raamwerk een steeds onderbroken en verspringende
opgaande lijn te zien gaf, terwijl horizontale striplijnen
ononderbroken doorlopen.
De steunstangen waren bijna vingerdik geweest. De loden
"knopen" waren bijna allen geheel intact. Van die zware ijze
ren stangen restte amper wat aanduiding van roest.
Behalve parallellogrammen, trapezia en (wellicht) drie
hoeken, kunnen er ook rechthoeken gebruikt zijn. Merkwaar
dig was ook een stel gebogen loodstrippen met een buiten
bocht van 15 cm, terwijl de binnenbocht slechts ten dele aan
wezig was; aan de einden aaneenzittend met een schenkelstrip,
zodat er een glasruimte was van 3^- cm breedte.
Het glas zelf isin tegenstelling met 90 van het
lood zeer slecht van kwaliteit geworden. Niet alleen is
het sterk geïriseeiri, maar ook vaak zó brokkelig, dat men
na het drogen niets dan gruis overhoudt. Voorzichtig drogen
en tijdig bestrijken met enige lagen blanke vernis, is een
oplossing. De kleur is overwegend groen. Merkwaardig is,
dat het glas gelaagd lijkt: de kern van groen glas en boven-
en ondervlak van bruinig glas.
Heel vaak zitten er grote en kleinere ronde putjes en gaten
in de groene laag, waar soms nog halve druppels bruinig
glas in 'hangen'. Na drogen, vallen deze druppels er bijna
altijd uit. Blanke vernis, of met aceton verdunde Velpon
voorkomt dit euvel meestentijds.
Net als in De Hellenburg te Baarland, waar 15de- eeuws
glaswerk werd gevonden, is ook het Nieulandse 16de
eeuwse glas alleen doorschijnend, niet doorzichtig.
Twee grote fragmenten ruit met opvallend verdikte en af
geronde rand wijzen op de manier van vervaardigen van oud
vensterglas: een prop gloeiend glas aan een ronde ijzeren
staaf die op een brede ijzeren balk snel wordt rondgedraaid,
waardoor het vloeibare glas als in een centrifuge tot een
platte schijf van 1-§ a 2 m uitslingert. Door de grote omtrek,
zijn ook de uit de rand gesneden ruitjes van 7 tot 9 cm
haast recht; ze worden zó in het lood gezet.
- 51 -
Van ingebrande verfkleuren of tekeningen hebben we niets
gevonden in De Hellenburg trouwens vonden we ook niet
meer dan 2 kleine fragmenten met tekening; de kleur is
na zoveel jaar in de bodem te hebben vertoefd weggeloogd
of - gezuurd.
Van de maigelain of vingerwaskom vonden we zoals al
tijd weer de ziel, soms maar een deeltje van de opstaande
getordeerde rand.
Leerwerk van schoenen troffen we in 1978 ook nogal
wat. Voorzover te zien was, was 't niet afwijkend van wat
in De Hellenburg gevonden is.
Zoals na bovenstaande uiteenzetting duidelijk is, nu
een bezoek aan Het Museum der Beveianden te Goes, zeker
niet in de eerste plaats om 'herleving' van natuurlijk
kleuren van wol, linnen en katoen gewaar te worden, al
is dat een waardevol aspect van vroeger dagen.
Men ziet in het museum te Goes de Delangrijkste vondsten
van het verdronken Noord- en Zuid-Beveland; men ziet er
het leerwerk, glaswerk, de kook- en voorraadpotten en
de kannen en kruiken van De Hellenburg, die zozeer over
eenkomen met wat op het Verdronken Land gevonden wordt.
Bovendien biedt het museum een schat te zien aan kunst
werken uit vroeger eeuwen; haast alle informatie over de
Zuidbevelandse drachten; duizenden voorwerpen van vroeger
en veel vroeger, tot zelfs uit de Romeinse Tijd (Kats b.v.).
KbJADENDAMME A. DE B00
DE SPROKKELAAR
(Een ware geschiedenis uit 1.879)
Zeeuwsch-Vlaanderen?)
Kromme Klaas had hout gesprokkeld
Tot herstelling van zijn hut.
't Lias een flinke, ronde kerel,
Niet heel bang en ook niet prut.
Krek zat hij het hout te kloppen
Op 't versleten strooien dak,
Toen een koalen klerk van 't Raadhuus
Hem daar bezig vond en sprak:
