- 8 -
■de keizer aan boord, of er brak een onweersbui los
met een geweldige plasregen. De schip-per, bezorgd
voor het prachtige pak dat de keizer "aanhad, nam
zijn zware olie jas en deed die Napoleon om zijn schou
ders. Napoleon was daar diep door getroffen, want
toen de keizer in Terneuzen aan wal gezet werd, zei
hij 5 zult voortaan Uw leven lang 20 frank per jaar
donatie genieten." Doch na verloop van een jaar of
drie, vier, .werd Napoleon verslagen te Waterloo.
Toen-vreesde de schipper, dat het met die donatie
wel afgelopen was, maar de Franse Staat is deze be
lofte getrouwnagekomen tot de schipper overleed.
Hij is 84 ja-ar geworden.
OVEZANDE PRIJK Azn
PAARDEGATSE WATERGANG -
Het Paardegat is wel de populairstesloot in de
Borsselse Polder. Het is een der "drye principale
hooft watergangen", zoals vermeld staat ih de
"Conditiën der dijckagie van Borsse-len, 21 July
1616".
In het onderstaande willen we iets verteilen over
de naam van deze grenssloot tusseii Ovezande en Bors-
sele. Attestaties van de watergang heb ik gevonden
in het Register van transporten en plechten in
Borssele (Lasonder 2436), in verschillende overloo-
pers (=ov.')>"in de getekende kaart van Holster om
streeks 1800, aanwezig op het kadaster te Middel
burg, 'de gemeente-atlas van J. 'Kuijper (1866) en de
topografische kaarten van 1912 en I960. Hier volgen
de vermeldingen
23-11-1763,-; den geme enen'wat erg ank off ambagt-
scheijd, Lasonder 2436; 1777 de watergang deselve
gezegd den Hondshil, ov.1791 de watergang iden
gezegd den hondhil, ov.1800/1866/1912/1960,
Paardegatsche Watergang, Holster/ Kuijper/ Topogr.
kaart '12,. '60.
- 9 -
Het eerst in 1777 wordt het zuidelijke deel van deze
watergang "Hond(s)hil" genoemd. Sinds 1800 komt de
naam Paardegatse watergang voor. Deze benaming is wel
ontstaan door het Paardegat tegen de Borsselse -dijk aan
Is de naam van het noordelijk gelegen Paardegat - -gat
van een paard; gat, waarin een paard gevallen is
misschien door associatie met het zuidelijke Hond(s)hii
-heuvel van een hond ontstaan? Een hond en een
paard zijn dieren, heuvel staat in tegenstelling tot
gat.
Ik geloof het niet. Waarschijnüjk is hond(s)hil een
verbastering van het Zeeuwse "honsdil" (vgl. Zeeuws
'Woordenboek, blz. 344), hier uitgesproken als 'onsdêêl
of 'oen(g)sdêêlwelke onkruidnaam elke Zuidbeveland-
se boer oyerbekend in de oren zal klinken. Het komt
meer voor., dat een watergang genoemd wordt naar het
welig tierende onkruid aan zijn oevers. Ook komt dit
voor bij stukken grond; vgl. de Zemphoek in Borssele en
onder de gemeente 's-Heer ArendskerkeBovendien kan
aan een watergang nooit van een Ml sprake zijn, omdat
tegen een sloot het land altijd iets afloopt. Ook hier
ligt die omgeving ongeveer een meter lager dan het om
ringende land (vgl. de globale hoogtekaart van Zuid-
Beveland). Een hilhoek in Zeeuwse veldnamen ligt .in
tegendeel altijd t een meter hoger dan de naaste' omge
ving
Als Paardegat een toevalsbenaming was, ontstaan bij
voorbeeld omdat in het gat een paard verdronken was,
dan moest over dat voorval toch nog wel iets bekend
zijn, omdat Paardegat nog een vrij jonge benaming schijnt
te zijn. Daarom houd ik het voor mogelijk, dat de naam
door associatie met een verkeerde interpretatie ven
"honsdil", zoals dit onkruid op verschillende- Zeeuwse
eilanden heette, ontstaan is (vgl. de attestaties).
Het waarschijnlijk hier nooit echt vertrouwd geworden
Hond(s)hil is bij de Borsselse boeren' als naam niet
bekend.
NIJMEGEN
J. BOONMAN
