- 8 -
als een strategisch belangrijk gebied. Ik denk aan
het zo pas genoemde jaar 1572; aan de Leicesterse
tijd, toen de Engelsen juist Vlissingen en Rammekens
(met Brie11e) kozen als plaatsen, die door hen .be
zet moesten worden; aan 1809, toen de Engelsen bij
Yrouwepolder landden, om een aanval vanuit de Schelde
(Antwerpen) te voorkomen; aan de eerste wereldoorlog,
toen meer dan eens met reden is gevreesd voor een'En
gelse inval en onze kust vol militairen lag. En voor
al aan de 2e wereldoorlog, toen Walcheren grote of
fers moest brengen ter wille van de vrijheid.
Mijn vierde opmerking over de woonplaats is, dat Zee
land lag tussen Vlaanderen en Holland, de twee gewes
ten, die cultureel de eerste zijn geweest in onze his
torie. Dit maakte, in samenwerking met het volkskarak
ter, dat Zeeland nooit een leidende positie kreeg.
Tot het midden der 13e eeuw was.het staatkundig af
hankelijk van Vlaanderen, daarna van'Holland.
Eigenlijk is het nooit een echt zelfstandig graafschap
geweest, al had het de titel» Het was een dépendance
van een der buren. - ■-/
])e culturele afhankelijkheid van Vlaanderen duurde
langer dan de staatkundigeIk denk nan de rechts
toestanden in de Middeleeuwen; ook'aan de handelsbe
trekkingen langs het Zwin-naar Brugge en langs de
Schelde naar Antwerpen; ook aan de Vlaamse kunst,
waarvan o.a. de Middelburgse en Veerse stadhuizen
prachtige specimina zijn; tenslotteook aan de gods
dienstige invloeden doch daarover straks.
Na de scheiding tussen Noord- en Zuid-Nederland,
tegen 1600, werd de beschavingsinvloed van Holland
belangrijker. De mooie 18e eeuwse gevels in Middel
burg, waarvan vele in 1940 verloren gingen, waren
niet Vlaams maar Hollands.
Thans voelen we ons en weten we ons Nederlanders,
geen Vlamingen. Ook Zeeuwsch-Vlaanderen, pas tijdens
Mauritsen Frederik Hendrik bij Noord-Nederland ge
voegd, lang door de regering stiefmoederlijk bedeeld
en als het ware door haar naar de Belgische kant ge
duwd, óók Zeeuwsch-Vlaanderen "van d'Ee tot Honte-
- 9 -
nisse, van Hulst tot aan Cadzand" zingt, dat het is
"deel van Nederland".
Als tweede factor waardoor de Zeeuwse geschiedenis
wordt beheerst noemde Ik, na de woonplaats, de per
soonlijkheid der bewoners. -
Zover ik weet, bestaat er geen psychologische studie
over de Zeeuwen, 't Zal ook moeilijk zijn, lijkt het me^
het Zeeuwse karakter te beschrijven. Er is toch nog al
enig verschii tussen, wat ik maar-noemen zal, de Noord-
de Midden- en de Zuidgroep. En in de Middengroep heb
je nog weer Tholenaars, Bevelanders en Walchernaars.
En onder de Walchernaars zijn er nog weer Domburgers,
Westkappelaars, Koudekerkers, Arnemuidenaars en ande
ren, om maar bij de plattelandsbevolking te blijven,
allemaal verschillend van geaardheid en levensopvat
ting.
To-ch schijnt er een standaard-Zeeuw te 'bestaan. Ik' wil
hier aanhalen de woorden van een, die onze provinci
alen kon kennen, nl. van wijlen Polman Kruseman. "Het
vroegere isolement was voor de Provihcie geenszins
een bron van kracht, maar van zwakte, stilstand en
achteruitgang geweest. De Zeeuwen hadden van oudsher,
behalve in de koop- en kaapvaart, niet sterk door ini
tiatief uitgeblonken, maar veeleer een neiging getoond
om in het bestaande als iets onvermijdelijks te berusten
Door de aanleg van de spoorweg 'kwam er verandering.
I'Het aangeboren conservatisme en de gemakzucht van den
landbouwer kregen een heilzamen schok." Op een andere
plaats noemt hij arbeidzaamheid, spaarzaamheid, sober
heid, godsdienstige zin als karaktertrekken, die de
Zeeuwse bevolking "in ruime mate" bezit.
Ik meen een of meer dezer trekken te bespeuren in
het ijverig,volhardend deelnemen aan de 80-jarige oor
log; in de-,bekende Zeeuwse Oranjeliefde, duidelijk ge
bleken in 1668, 1786, vooral in 1672 en 17471 toen
van Veere uit de beweging begon, waardoor Oranje weer
in eer werd hersteld, na de stadhouderloze tijdperken,
daar werkten een goed "conservatisme" en ook "gods
dienstzin" in. Want de Zeeuwen hebben in grote meer
derheid altijd geweten, dat de echt Vaderlandse leus
