4
maaien. Een hele heemtuin vol met alleen
maar brandnetels is immers voor maar weinig
mensen interessant. We willen graag een
beetje afwisseling.
In het ontwerp heeft Eveline Hamelink van
SLZ, geprobeerd om op de kleine ruimte die
beschikbaar was zoveel mogelijk diversiteit
aan te brengen. Meest in het oog springend is
de kleine waterpartij achter de toren die indi
rect in verbinding staat met de Axelse kreek.
Daaroverheen werden twee bruggetjes ge
maakt zodat je ook in het gebied daar achter
nog kunt rondstruinen. En met creativiteit kom
je ook een heel eind. Willie Vink, begeleider
bij de Stichting Tragel, scharrelde enkele af
gedankte bankjes op bij de gemeente. We zijn
nu bijna tien jaar verder. De heemtuin is zon
der meer een leuke plek om een klein wande
lingetje te maken of om op een van de bank
jes te genieten van het brokje natuur wat hier
ondertussen ontstaan is.
Maar is de heemtuin ook als heemtuin ge
slaagd? Als je het aan mij vraagt, dan ant
woord ik daar enthousiast "ja" op. Maar het is
geen tuin waar ondertussen de meest zeldza
me of spectaculaire plantensoorten groeien.
Het is meer een tuin voor degene die oog
heeft voor subtiele verschillen. Iemand die
warm loopt voor details. Die bereid is om af
en toe flink door de knieën te gaan of die het
er voor over heeft om een loep tegen het oog
te houden. Iemand die snapt dat een brand
netel bijvoorbeeld een belangrijke voedsel
plant is voor allerlei prachtige dagvlinders,
zoals atalanta, dagpauwoog of gehakkelde
aurelia. Af en toe worden er excursies gehou
den door het gebiedje. Met vergrootglasogen
pen, papier, loep en natuurlijk met de flora in
de hand, worden dan lijsten gemaakt van alle
plantensoorten die er voorkomen. En dat is
heel wat. Precies 160 verschillende planten
soorten zijn inmiddels in de heemtuin van
Axel gezien. We kunnen zo goed nagaan hoe
de natuur in het gebied zich ontwikeld. Welke
pioniersoorten waren er als eerste bij in het
jaar 2000; hoe lag het gebied er na enkele
jaren bij in 2005 en hoe ziet het er nu uit, in
2008. Verrassend is het verloop in de soorten
Planten verschijnen en verdwijnen weer. An
dere soorten vestigen zich en houden ternau
wernood stand. Sommige soorten worden
door het beheer doelbewust onderdrukt of
juist bevoordeeld. Het beheer wordt uitge
voerd door bewoners van de Stichting Tragel.
Ook steken vrijwilligers van SLZ af en toe een
handje bij. Paden worden gemaaid, het grind
wordt geschoffeld, bomen worden geknot,
snoeihout wordt in rillen verwerkt en ruigte
wordt gemaaid.
Al sinds het begin is er eigenlijk discussie
tussen de mensen die bij de watertoren en
vooral bij de heemtuin betrokken zijn. Moeten
we wel of niet soorten gaan inplanten of in
zaaien? We hebben dat eigenlijk altijd probe
ren tegen te houden. Dat is immers niet het
idee achter de heemtuin. Wat er nu groeit, is
een gevolg van de plaatselijke omstandighe
den (bodem, vochtigheid, klimaat) in combina
tie met het gevoerde beheer. Planten die er
nu groeien voelen zich er kennelijk thuis. Het
is een manier om te 'tuinieren mét de natuur
mee'. En daarvan weten we dat dat altijd vele
malen makkelijker is dan 'tuinieren tegen de
natuur in'. Bovendien is dit een manier die
veel beter inzicht geeft in de vraag waarom
bepaalde planten hier nu wel of niet groeien.
Wat zijn de natuurlijke processen?
Toch hoeven we ook weer niet al te overdre
ven dogmatisch te zijn en is er best ruimte
voor een paar kleine experimenten. Zo is er
sinds vorig jaar een klein stukje muur gemet-
6
