-1P-
KIJKENDE PAARDENVIJGEN
EN PADDESTOEL MET STOPPELBAARD
Je houdt het niet voor mogelijk maar tocheen
paardenvijg met tientallen 'kijkende ogen] het
kan allemaal.
De paardenvijg als gastheer van een kijkende
paddestoel, eigenlijk een zeer kleine soort
(microfungi) die toch met het blote oog nog
zichtbaar is. Dit verhaal kan overal plaats vinden
als er maar een paard en een stukje grasland
(weiland) aanwezig is en natuurlijk ook een
figuur die dit opmerkt.
De ingewikkelde sleutel die leidt tot de groep
waartoe deze microfungi behoort ga ik u
besparen, maar het is wel een Pilobolus soort.
De naam Pilobolus komt eigenlijk uit het Grieks
en betekent ïk werp mijn hoed". Inderdaad, deze
schimmelsoort kan zijn hoedje wegwerpen of
beter gezegd wegschieten.
Wanneer je een paardenvijg doorbreekt en op
het breukvlak zitten oranje roestig gekleurde
schimmeldraden (mycelium) is het wel zeker dat
de vijg besmet is met een Pilobolussoort. Op
deze schimmeldraden ontwikkelen zich glazig
doorzichtige (hyaline) steeltjes met een
blaasvormig uiteinde. Het lijken wel miniatuur
flesjes welke ondersteboven staan. Op het
uiteinde wordt een sporenkapsel gevormd waar
in een gecutiniseerd vlies de sporen rijpen. Bij
rijpe sporen is dit kapsel zwart. De opgeblazen
steel heeft bovenaan verdikte wanden (zie
tekening) waardoor er een lensachtige werking
optreedt. Trouwens het geheel ziet er in het
zonlicht schitterend uit, precies kristal, vandaar
de naam crystallinus. Er zitten in het
protoplasma, een algemene naam voor de
levende cellen aanwezige eiwitrijke vloeistof,
plaatselijk carotinoide pigmenten, zoals het
staafjesrood in het menselijk oog. Dus deze
schimmel kan eigenlijk zien, al is er geen sprake
van voorwerpen in de omgeving zien, maar kan
wel onderscheid maken tussen licht en donker.
De fotoperceptie (lichtwaarneming) zorgt ervoor
dat het sporenpakketje op de top altijd recht op
de invallende lichtstralen wordt gericht, eigenlijk
een zonaanbidder. Door toedoen van het
zonlicht neemt de osmotische druk in de
Door: Lucien Noens
blaasvormige steel toe en plotseling wordt het
zwarte petje met een krachtig straaltje vocht
weggeschoten.
Met ca. 7 atmosfeer druk en met een snelheid
van ca. 200 km/uur wordt het pakketje ongeveer
2 a 3 meter ver weggeschoten. Bij het losbreken
van het pakketje kleeft er een kleiene druppel
celvocht aan die zwaarder is als de
sporenmassa, waardoor het pakketje zich
omkeert met de druppel naar voren gericht.
Daardoor zal het direkt vastplakken aan grassen
en kruiden in de direkte omgeving en niet
verstuiven. Het wachten is nu op een paard.
De gecutiniseerde wand (mechanische
bescherming d.m.v. derivaten van vetzuren)
zorgt ervoor dat het sporenpakketje veilig de
maag en het darmstelsel passeert en later in de
verse paardenvijg de schimmel tot ontwikkeling
komt. Een zeer lange weg voor zo'n kort leven.
Dus paardenhouders let op! Alleen haver en
brokken is niet goed voor het paard, maar ook
niet voor Pilobolus crystallinus.
Paddestoel met stoppelbaard
We zien hier een knopschimmel op
Streepsteelmycema. Het geheel lijkt op een
stoppelbaardachtige toestand op de hoed van
een paddestoel. Lange glasachtige haren
komen uit de hoedhuid met aan het uiteinde een
witachtig bolletje waarin de sporen worden
gevormd. De zwarte bolletjes herbergen de rijpe
sporen. Ook het Elfenschermpje (Mycena pura)
is dikwijls het slachtoffer van deze
Knopschimmel, eigenlijk een lagere schimmel
ofwel microfungi. Soms vind je wel eens een
hondenkeutel met ook zo'n typisch uiterlijk.
Deze hond heeft kennerlijk geen 'chemisch
voedsel' gegeten.
10