van allerlei andere planten. Bovendien kan hij dit
dieet aanvullen met een ruim aanbod van tafel
restjes, weggeworpen lunchpakketten en eetba
re inhoud van vuilnisbakken. Afhankelijk van het
seizoen komen daar nog bij: knoppen van aller
lei planten, krokusbloemen of uitvliegende mie
ren. Tijdens en vlak voor het broedseizoen ver
andert hun eetpatroon wel enigszins: dan probe
ren ze veel meer dierlijk voedsel te vangen. Zo
doende worden veel jongen grootgebracht met
larven van kevers en motten. Opvallend is ech
ter dat in de stedelijke omgeving de jongen van
de huismus toch hoofdzakelijk plantaardig voed
sel krijgen, namelijk broodresten! Ringmussen
zoeken hun voedsel meestal op de grond. De
techniek die ze hierbij toepassen noemen we
'roller feeding'. Dit betekent dat de ringmussen
achteraan in de groep steeds de eersten van de
groep voorbijvliegen, zoals je dat ook wel ziet bij
een groep foeragerende spreeuwen.
Groepsgedrag
Huis- en Ringmussen zijn kolonievogels en ze
kennen dan ook een duidelijke hiërarchie. Er
wordt niet alleen in groepsverband gefoera-
geerd, gebaltst, genesteld en gebroed, zelfs het
in bad gaan wordt een groepsgebeuren, waarbij
ook nog de rangorde een rol speelt. De domi
nante vogels mogen het eerst, de anderen moe
ten op hun beurt wachten. Tracht een ongeduldi
ge vogel te vroeg deel te nemen aan het ritueel,
dan wordt dit vinnig afgestraft. We kunnen de
dominante dieren niet alleen aan hun gedrag
maar vaak ook aan hun uiterlijk herkennen: do
minante mussenmannen hebben doorgaans een
grotere zwarte keelvlek dan onderdanige man
netjes. Mussen zijn ook echte na-apers. Bedenkt
er één vogel dat het wel lekker is om een stof-
bad te nemen in een zandkuiltje, dan moeten ze
opeens allemaal zonodig een kuiltje zoeken. En
begint er een individu aan de knoppen van de
Ribes te knabbelen, dan zit in een ommezien de
hele kolonie in de Ribes van de knoppen te
snoepen. Heel leuk is het om in de wintermaan
den eens te letten op de voedertafel. Daar zie je
dat na-aap gedrag ook heel duidelijk: voedsel
met een ongewone vorm of kleur (zoals bami
restjes of saffraanrijst) wordt eerst met argwaan
bekeken. Maar als er één dappere mus heeft
geproefd - en besloten dat het eetbaar is - dan
zit binnen twee tellen de hele kolonie gretig aan
tafel!
Afname
De laatste jaren is het aantal broedparen van de
Huismus in zowat alle grote steden schrikbarend
afgenomen. Ook in het buitenland. Hoe komt
dat? Zijn we te netjes? Is er geen nestgelegen
heid doordat we onze huizen zo keurig onder
houden? Komt het door de strook die sommige
mensen langs hun dakrand bevestigen tegen
het inwaaien van bladeren in de dakgoot maar
ook vogels weert? Of is er te weinig voedsel te
vinden? Er zijn immers steeds minder kleine
stukjes ruige natuur met uitgebloeid gras en an
dere planten en struiken, die niet steeds worden
gemaaid en gesnoeid. Op de website: www.
xs4all.nl/~mvdpoel staat een engels artikel over
de achteruitgang van mussen in het Gooi
(Noord-Holland). Op de website: www.rbb.nl
(producten modellen hulpstukken) staat in
formatie over gierzwaluwdakpannen die ook de
mussen kunnen helpen.
Meedoen
Met dit waarnemingsproject willen we de aan
dacht vestigen op de mussen en proberen te
achterhalen waarom hun aantal zo terugloopt. U
kunt daarbij helpen door te letten op de mussen
in uw buurt. Hoort u ze tsjilpen 's ochtends vroeg
of tegen de avond. Komen ze op de voedertafel
in uw tuin, zitten er wel eens veel bij elkaar te
kwetteren, een zogenaamde 'mussenvergade-
ring' Ziet u ze wel verdwijnen en verschijnen
onder de dakrand waar ze nestelen? Ziet u jon
ge mussen die door hun ouders gevoerd wor
den? Dit betekent dat er broedsucces is. Al deze
dingen zijn voor ons onderzoek van belang!
Maar ook belangrijk: zijn er geen mussen bij u
in de buurt meldt dat ook! En als ze er vroe
ger wel waren is dat ook een belangrijk gege
ven. Stuur de ingevulde waarnemingskaart op,
of op de website: www.knnv.nl/mussen kunt u
de mussen melden.
21
