*x
4
A
,A
klok, van Dagkoekoeksbloem, via Avondkoe
koeksbloem naar Nachtkoekoeksbloem.
Aan de Dag- en Avondkoekoeksbloem is in de
Botanische Tuinen Utrecht veel onderzoek ge
daan. Het blijken twee onderling goed kruisbare
soorten te zijn. Er zijn mensen die aannemen
dat het één soort is, met twee verschijningsvor
men. De algemene mening is toch dat het twee
soorten zijn. De Dagkoekoeksbloem is rose,
bloeit overdag en geeft geen geur af. De Avond
koekoeksbloem is wit, bloeit in de avond en
nacht en geurt juist sterk. Daardoor trekken de
ze twee nauw verwante soorten verschillende
bestuivers aan. Zo wordt kruisbestuiving tussen
de twee soorten (bastaardering) voorkomen en
blijven ze naast elkaar bestaan. De Avondkoe
koeksbloem komt van oorsprong uit Zuidwest-
Azië en het Middellandse-Zeegebied. In onze
streken beperkt zij zich tot plaatsen waar men
sen wonen en het land bewerken (een cultuur
volger noemt men dat). Daarbij heeft de plant
wel voorkeur voor droge en zonnige piekjes.
De Nachtsilene is een echte nachtvlinderbloem.
De bloemen zien er overdag niet uit, ze lijken
verfomfaaid en uitgebloeid. Alleen zware bewol
king kan de plant van slag brengen, dan openen
de bloemen. Normaal gebeurt dit alleen in het
donker, drie nachten op rij. Eerst is één krans
van vijf meeldraden rijp, de volgende nacht de
tweede krans. De derde nacht zijn de stempels
ontvankelijk voor stuifmeel. De stijlen steken
ver uit de bloemen; een kenmerk van een plant
die door nachtvlinders bestoven wordt. Nachtsi
lene heeft (net als Pekbloem) lijmringen om de
stengels. Daarmee worden insluipers zoals mie
ren tegengehouden. Die dieren stelen nectar en
stuifmeel, zonder voor bestuiving te zorgen.
de lucht 'hangen'. Ze ontrollen hun lange rol-
tong en steken die in de bloem, om de nectar
onderin de kelkbuis op te zuigen. De lange
nauwe kelkbuis zorgt ervoor dat alleen vlinders
met hun dunne roltong bij de nectar kunnen.
Teunisbloemen komen overigens van oor
sprong uit Amerika. In hun vaderland gaat het
bestuivingsverhaal met de vlinders helemaal
op. Bij ons is er een probleem. De originele be
stuivers zijn er niet. De Gamma-uiltjes vallen in,
maar ook bezoeken veel bijen de bloemen
(overdag).
Koekoek, hoezo koekoek?
De volksnaam koekoeksbloem wordt gebruikt
voor veel planten die gaan bloeien tegen de tijd
dat de koekoek begint te roepen. Lekker verwar
rend is dat wel, want de echte familierelaties
gaan in volksnamen verloren. De namen haken
wel goed aan bij dit thema. Het lijkt wel een
Anjeruiltje op
A vondkoekoeksbloem
27
