Vuurwerkplant (Dictamnus albus) kan op een
warme dag zelfs zoveel olie verdampen dat een
steekvlam ontstaat als er een vlammetje bij
wordt gehouden.
Lekkere luchtjes zijn vaak afkomstig uit één
chemische groep, de terpenen. Stank wordt
veelal geleverd door aminen. De aaslucht die
veel Araceae produceren komt bijvoorbeeld van
diaminen. Er is zelfs een amine met de veelzeg
gende naam 'cadaverine'.
De rol van geur in bloemen
Geur in bloemen is veelal een lokkertje. Wij zijn
kijkers, voor ons is de kleur van bloemen be
langrijk. Veel bestuivers concentreren zich meer
op geuren. In geur is meer variatie mogelijk dan
in kleur. Dat komt door het verschil in de bouw
van het oog en de neus. Daarnaast verliest
kleur haar functie als het donker is.
Geuren zijn meestal bedoeld om insecten te
lokken. Daarvoor bestaan twee mechanismen;
'groepsluchtjes' en specifieke geuren.
Aasbloemen kenmerken zich door de eerste
strategie. Zij stinken en trekken op die manier in
principe de aandacht van alle aasetende insec
ten in de buurt. 'Aasbloemen' is een verzamel
naam voor een bonte groep, waar orchideeën in
zitten, maar ook cactussen, pijpbloemen en
meer.Bij andere planten is de geur uitermate
specifiek. In Midden-Amerika komen ongeveer
30 soorten van het orchideeën-geslacht Cory-
anthesvoor. leder van hen produceert een geur
die één bepaalde soort solitaire bij aantrekt.
Bladgeuren
Geur in stengels en bladeren heeft vaak andere
eigenschappen. Geen enkele plant zal vraatin
secten naar zijn bladeren willen lokken. Het zijn
dan ook afweerstoffen die we ruiken. Coumari-
ne in Gewoon reukgras en Lievevrouwebedstro
is daarvan een goed voorbeeld. Deze stof is
verantwoordelijk voor wat veel mensen een
heerlijke hooilucht noemen. Het is een verbin
ding die in de plant in twee delen ligt opgesla
gen. Bij beschadiging van de cellen komen de
twee delen bij elkaar en reageren tot coumari-
ne. De stof ruikt wel lekker, een beetje naar ca
ramel, maar is giftig. Bij overmatige consumptie
veroorzaakt het inwendige bloedingen. Het heeft
wet eens een aantal koeien het leven gekost.
Een geurgazon
In een geurgazon staan planten die bij kneuzing
een duidelijke geur afgeven. De familie van de
Lipbloemigen is hier sterk vertegenwoordigd
met o.a. Munt, Wilde Marjolein en Tijm. Als u er
goed aan ruikt zult u merken dat de geuren
vaak wel wat op elkaar lijken. Dat is een ver
schijnsel dat wel vaker voorkomt. Zo zitten bij
de Schermbloemenfamilie allerlei soorten die
naar anijs ruiken (Anijs, maar ook Kervel,
Bleekselderij e.d.). In zo'n familie is een geur-
stof tot ontwikkeling gekomen en veel leden van
de familie gebruiken dat geurtje, soms met eni
ge variatie.
Geur en het lichaam
Een verwant van het geurgazon is de geurbank.
Dit is een aarden bank, waarop een sterk geu
rend kruid is gezaaid. Kamille is heel geschikt,
maar er zijn ook andere mogelijkheden. Deze
banken vonden hun oorsprong in de 17e eeuw.
In die tijd werd wassen als ongezond gezien.
Eén keer per jaar was meer dan genoeg. U kunt
zich voorstellen dat men daardoor nogal sterk
rook. Daar was men toch ook niet zo blij mee.
Een persoonlijk gesprek werd een oordeel. De
geurbank bracht uitkomst. Als men daarop ge
tweeën plaats nam, bracht het geplette kruid
een sterke kamillelucht voort. Deze verdreef de
lichaamsgeuren of drong ze terug tot een ac
ceptabele achtergrond.
Vervang de eigen geur!
Tegenwoordig worden veel ingrediënten voor
parfum kunstmatig gemaakt, maar de meeste
komen oorspronkelijk uit planten. Rozenwater is
een oud en beroemd ingrediënt van parfum.
Yang-yang is een olie uit de gele bloemen van
de tropische boom Cananga odorata. Het vormt
tegenwoordig een sleutelelement in parfumbe
reiding. Een inheemse leverancier van geuren is
de Grove den (Pinus sylvestris). Uit de hars kan
terpentine worden gemaakt, maar ook een serie
geuren, zoals Pepermunt, Limoen, Nootmus
kaat en Lavendel!! De hars is daarmee een
grondstof voor de geur-industrie.
De mens doet zo al meer dan 5000 jaar, met
wisselend enthousiasme zijn best om niet naar
zichzelf te ruiken. Toch kunnen partners elkaar,
en baby's hun moeders, aan hun (eigen) geur
herkennen. Zo slecht is de menselijke neus
blijkbaar ook weer niet.
21
