y?
Herstelmogelijkheden voor Kruipend moerasscherm (Apium repens)
In 1983 werd Apium repens gevonden op
drie groeiplaatsen langs kreken in Zeeuws-
Vlaanderen. Sindsdien is de soort op meer
plaatsen aangetroffen, zoals op de vroon-
gronden van Schouwen en in Overijsel en
Gelderland. Recent onderzoek wijst uit dat
de groeiplaatsen van Schouwen verdwenen
zijn; dat Apium repens inmiddels op vier
plaatsen voorkomt in Zeeuws-Vlaanderen en
dat alleen de groeiplaats in Overijsel nog
over is, maar dat dit een zeer rijke groei
plaats is.
Op de groeiplaats aan de noordzijde van de Vo
gelkreek (gemeente Hontenisse) bleek de soort
in 1993 als gevolg van verruiging door het ont
breken van beweiding, te zijn verdwenen. Het
sindsdien gevoerde maaibeheer is succesvol
gebleken aangezien Apium repens is terugge
keerd. Toch lijkt het beheer niet ideaal. De ver
ruiging wordt niet wezenlijk teruggedrongen,
nieuwe kiemmogelijkheden worden niet gecre-
eerd en de soort handhaaft er zich met moeite.
Kruipend moerasscherm (Apium repens) stond
begin jaren tachtig te boek als een bijna uit Ne
derland verdwenen soort, waarvan de laatste
waarneming in 1961 uit de omgeving van Zuid-
dorpe in Zeeuws-Vlaanderen afkomstig is.1
Meer dan twintig jaar later werd door de toen
malige Provinciale Planologische Dienst voor
Zeeland (PPD) de soort teruggevonden in drie
kreekbegeleidende graslanden in oost Zeeuws-
Vlaanderen.2 Dat is van groot belang, omdat
Kruipend moerasscherm een soort is die in zijn
gehele Europese areaal sterk is bedreigd.3 Dit
artikel gaat in op de effecten van natuurbe-
heersmaatregelen op één van die drie groei
plaatsen en geeft daarnaast een overzicht van
de landelijke populatie-ontwikkeling van de
soort in de laatste 15 jaar.
De Vogelkreek
In augustus 1983 kwam ik voor de PPD terecht
bij de Vogelkreek tussen Kuitaart en Hengstdijk,
gemeente Hontenisse (kmhok 60-373). Op de
Door: Peter A. Maas
Gorteria 25/1, 3 maart 1999J
Kruipend moerasscherm: bloem en blad
Foto: Peter Maas
achterzijde van de streeplijst schreef ik een kort
verslag: "Zeer veel zoet-vochtige vegetatie.
'Hoog' langs bouwland stukje vrij soortenarm
grasland. Vervolgens grasland aflopend naar de
kreek toe, hierin langzaam overgaand, zodat er
'n brede drassige zone aanwezig is. Hierin o.a.
zeer veel Triglochin palustris (Moeraszoutgrasj,
Samolus valerandi (Waterpunge), Oenanthe la-
chenalii O. aquatica (Zilt en Watertorkruid),
zeer veel Eleocharis uniglumis (Slanke water
bies), Rumex palustris (Moeraszuring), Lycopus
europaeus (Wolfspoot), Alisma lanceolata A
plantago-aquatica (Slanke en Grote waterweeci-
bree), enkele Hippuris vulgaris (Lidsteng), Cirs -
um palustre (Kale jonker), enz., en als absolute
hoogtepunt diverse ex. van Apium repens
(Kruipend moerasscherm) en Blysmus com
pressus (Platte bies)". Het Kruipend moeras
scherm was totaal onverwacht. Dat jaar vonden
we de soort terug op drie verschillende plaatsen
in oost Zeeuws-Vlaanderen.
Pas in 1993 kwam ik er weer, en het gebied
bleek totaal verruigd. Meer dan manshoog Rie
Harig wilgenroosje en Koninginnenkruid en op
slag van Zwarte els. In zo'n ruigte kun je een
vondst van het petieterige Kruipend moeras
scherm wel vergeten. In 1983 werd ik op mijn
zoektocht vergezeld door enkele koeien. Zij
graasden rustig het gebiedje kaal en in de dras
sige zode maakten ze met hun poten flinke puf
16