HERSTELPLAN NATUUR WESTERSCHELDE
door Peter Maas
De Westerschelde is een estuarium, dat zijn weerga in Nederland niet kent. Zoet
Schelde-water vanuit Frankrijk en België mengt zich met zout Noordzee-water tot
een uniek brakwater-ecosysteem. De natuurlijke processen van erosie en
sedimentatie kunnen er betrekkelijk ongestoord plaatsvinden. De werking van eb
en vloed in de Westerschelde leidt tot het grootste getijdenverschil dat we in
Nederland kennen. Het is een illustratie van de ongekende dynamiek van het
ecosysteem Westerschelde.
De natuurlijkheid van al deze processen
wordt echter sinds eeuwen aan banden
gelegd. Reeds duizend jaren lang zijn de
Zeeuwen bezig geweest het Wester-
schelde-gebied in te perken. Aanvankelijk
defensieve werkzaamheden om te behou
den wat men had, werden offensieve
landwinningsprojecten via de vorming van
polders. Naarmate de komberging werd
verkleind, liet de Westerschelde zich
steeds moeilijker inperken. Ontelbare
dijkdoorbraken zijn signalen die aangeven
dat, voor wat de Westerschelde betreft,
reeds lang geleden de grenzen waren
bereikt.
Ook het meanderen van de stroom-
geulen is tot een minimum beperkt. De
kustlijn ligt vast achter veilige deltadijken.
De vaargeul wordt op diepte gehouden
door baggerwerkzaamheden, welke ge
vangen zitten in een oneindige cyclus van
afgraven en weer opslibben. Verdiepen
van de Westerschelde versterkt dit. Meer
dan tot nu toe het geval is, gaan we naar
het kanaliseren van het estuarium, met
verstrekkende gevolgen voor het hele
ecosysteem.
Reageren op het Herstelplan Natuur
Westerschelde, zoals dit nu voor ons ligt,
kan dan ook niet zonder allereerst op te
merken, dat een verdieping van de
Westerschelde uit ecologisch oogpunt vol
strekt ongewenst is. Het is pijnlijk te
moeten constateren dat deze verstrek
kende werkzaamheden kunnen worden
uitgevoerd zonder dat er een gedegen
studie via een MER aan ten grondslag ligt.
De economische expansiedrang van
Antwerpen is blijkbaar van zeer veel groter
belang dan het ecologisch belang van de
Westerschelde. Kortweg moeten we stel
len: Liever geen verdieping dan een
Herstelplan Natuur.
Dit echter als gegeven beschouwend,
moeten we nu de mogelijkheid aangrijpen
om de natuurwaarden welke verloren
gaan, te compenseren. Het compensatie
principe (Rijksbeleid!) achten wij van zeer
groot belang om nieuwe aantastingen van
de natuur in ons land weliswaar niet te
voorkomen, maar dan toch minstens te
compenseren. Het is juist dit nieuwe
rijksbeleid wat absoluut als uitgangspunt
moet dienen wanneer we het Herstelplan
Natuur Westerschelde moeten beoor
delen. Het is nieuw beleid dat inspeelt op
nieuwe ontwikkelingen, daar waar b.v. het
Natuurbeleidsplan een poging is om in het
verleden ontstane schade aan de natuur
te herstellen.
