Een 150-jange in Zierikzee
18
1580 Ds. Arcerius uit Sluis gaat voor het eerst
voor in een gereformeerde dienst
1584 Parma neemt Sint Anna: het wordt weer
Spaans en rooms-katholiek.
1604 Maurits neemt Sint Anna: protestants.
1609 Het Twaalfjarig Bestand: Sint Anna valt bin
nen het rooms-katholieke gebied.
1611 Grenscorrectie aangevraagd en verkregen:
protestants
1620 Cornelis Truijens. eerste vaste predikant.
1653 Eerste steen voor de huidige preekkerk
tegen de toren aangebouwd. Het is de
ambtsperiode van de energieke ds. Wilsens,
die in Sint Anna een Latijnse School had en
als vertaler uit Frans, Grieks en Latijn een
zekere faam genoot.
13. De waterafvoer geschiedt door een opening in de
noordmuur op ongeveer dezelfde wijze als dit met
het vorige hulpdak heelt plaatsgehad.
14. Janssen, p. 45.
15. Ad Mulder naar aanleiding van het bericht van
kerkvoogden aan Hare Majesteit de Koningin, 10
oktober 1902.
16. Uit de stukken blijkt het om een zevental Duitse
kunstschilders te gaan. Hier volgen enkele details
voor degenen die hierin geïnteresseerd zijn.
Paul Baum, geboren 1859, landschapsschilder. Hij
wist zich boven het gewone zogenaamde 'plein
air'-genre uit te werken door het ontwikkelen van
een eigen stijl met een grote mate van poëtische
inslag.
Johan Georg Dreydorff, geboren 1873, schilder
van landschappen en interieurs. Hij leefde veel in
de regio, onder andere in Knokke en Sint Anna. In
Sint Anna onderging hij de invloed van Baum zon
der diens 'pointillisme' geheel te volgen. Hij werd
het meest bekend als een schilder van Hollandse
interieurs.
Dr. Alfred Kirstein, geboren 1863, arts, die op 40-
jarige leeftijd ging schilderen onder leiding van
Baum.
Verder waren er nog Otto Sohn-Rethel, geboren
1877, schilder o.a. van Hollandse boeren; Richard
Götz, schilder o.a. bekend van een olieverfschilde
rij van de Seinebrug in Parijs.
Ten slotte de schilderes Epstein, geboren te Minsk
(Rusland), mogelijk familie van Jehudo Epstein,
geboren 1870 in Slonzk, provincie Minsk, uit
Pools-Joodse ouders.
Zo te zien was Paul Baum de oudste van het
kunstzinnige gezelschap. Hij was ook leermeester
van Dreydorff en Kirstein. Deze Duitse schilders,
die een tijd in Sint Anna verbleven, zullen zich ook
aangetrokken gevoeld hebben door het verstilde,
vlakke land. Het is een streek van oude slikken en
schorren. De paden leiden over kronkelige dijken
met prachtige vergezichten over velden en kana
len, waarvan de oevers met kaarsrechte bomen
zijn beplant. Wie vanaf Sluis de richting Cadzand
uitgaat, bereikt algauw het Zwin, een duingebied
met vogelbroedplaatsen. Van oudsher deden hier
ook schrijvers hun inspiratie op in Zeeuws-Vlaan
deren. Een voorbeeld hiervan is Jacob van Maer-
lant, middeleeuws schrijver en leermeester van
Floris V. De magnifieke natuur prikkelde hem tot
het schrijven van Der nature bloeme.
Maar ook na het uitbreken van de Eerste Wereld
oorlog verzamelt zich in Sint Anna een aantal
gevluchte Belgische kunstenaars.
17. Getekend: Sint Anna ter Muiden. 20 september
1905.
Dit jaar is het 150 jaar geleden dat het
orgel in de Nieuwe Kerk te Zierikzee
gereedkwam. In 1847 werd de bouw van
de Nieuwe Kerk hervat. In de begroting
werd een bedrag van 12.000 gulden
opgenomen voor een nieuw orgel. Apel
doorn was daarbij als voorbeeld genomen
waar voor zo'n bedrag een nieuw orgel
was geplaatst. Met de bouwer van dat
orgel, C.F.A. Naber, werd contact gelegd.
Hij diende een plan in waarvan de kosten
op 17.865 gulden zouden komen. Veel te
duur, vonden de Zierikzeese kerkvoog
den. Zij besloten de orgelbouwers Kam
Van der Meulen in Rotterdam te benade
ren. Van de drie offertes die ter tafel kwa
men, koos de kerkvoogdij het plan van
deze Rotterdamse firma. Het orgel ging
13.600 gulden kosten.
De bouw verliep voorspoedig. Toen de
Nieuwe Kerk op 21 mei 1848 in gebruik
werd genomen, was het orgel nog niet
gereed. Op zondag 7 november van dat
jaar brak het moment aan waarnaar de
hervormde gemeente in Zierikzee had uit
gezien. De oudste predikant, ds. G.C.
Droogleever Fortuijn, die ook de inge
bruikneming had geleid, ging voor. De
kerk was vol en de dienst stijlvol. Ds. For
tuijn preekte over Psalm 147:1 en wees
op 'de voortreffelijke zamenstelling van dit
zoo grootsch, maar tevens eenvoudig
kunststuk'. Hij herinnerde ook aan het
voortreffelijke Batz-orgel, dat de in 1832
afgebrande Grote Kerk had gesierd en de
bewondering van geheel Nederland had
verworven. Maar ook dit nieuwe orgel zou,
zo was de verwachting, veel roem gaan
genieten. Bijzonder waren de ornamen
ten, die vervaardigd waren door Schutz,
metaalgieter in Zeist. Bijzonder was ook
de toen nog unieke windinrichting.
De examinatoren van het orgel, de orga
nisten G. Overman uit Zierikzee en S. de
Lange uit Rotterdam, hadden alles in
orde bevonden en keurden het nieuwe
instrument goed. Zij bespeelden het orgel
tijdens de kerkdienst op 7 november
1848. De avond ervoor had organist De
Lange een orgelconcert verzorgd, waar
van de opbrengst aan de armen ten
goede kwam. Het was een indrukwekken
de avond geworden, waarin het orgel
voor het eerst te beluisteren viel. Zierik
zee had er weer een prachtig monument
bijgekregen.
Na de sluiting van de kerk in 1965 ging
het gebouw zienderogen achteruit. Het
was de heer D. Visser, die zich inspande
om het orgel in een zo goed mogelijke
staat te houden. Na de overname van het
gebouw door de Stichting Oude Zeeuwse
Kerken volgde restauratie van de kerk in
1978-1988. De restauratie van het orgel
kwam in 1996 gereed.
Ter gelegenheid van dit 150-jarig be
staan organiseert de orgelcommissie
een orgelconcert op zaterdag 7 novem
ber a.s.; aanvang 19.30 uur. Het con
cert wordt verzorgd door Rinus Verha-
ge, organist van de Nieuwe Kerk. Alle
donateurs van de Stichting Oude
Zeeuwse Kerken worden langs deze
weg uitgenodigd dit gratis concert bij
te wonen.
18. Het geraadpleegde boekwerk zal het meermalen
geciteerde boek van Janssen geweest zijn.
19.. B. en W. van Sluis aan de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg, 9 september 1952.
20. Mr. H.A. Lassche, Kerktorens, een onverdeelde
boedel, 'De Kerkvoogdij', september 1990, p.
8156-8158.
21Rijksdienst voor de Monumentenzorg aan de
Minister van Wederopbouw, 14 december 1955.
22. B. en W. van Sluis aan de Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, 17 maart 1958.
