De restauratie van de Sint Jacobskerk
met toren en de herinrichting van de kerk
14
Inleiding
Na de zeer uitvoerige beschrijving van de
kerk en de toren door ing. M.H. Wilderom
in het bulletin van de Stichting Oude
Zeeuwse Kerken nr. 10 van mei 1983, zal
ik mij beperken tot de restauratie en de
herinrichting van de Sint Jacobskerk in
Vlissingen in de jaren 1994 tot 1998.
De aanleiding voor de restauratie van
kerk en toren was gelegen in het feit dat
door optrekkend zout de stenen van de
muren en de pilaren benevens het stuc
werk in de kerk ernstig waren aangetast.
De gemeente Vlissingen had de kerk en
toren op de lijst van te restaureren monu
menten geplaatst, waardoor - na goed
keuring door Monumentenzorg - het res
tauratiewerk zeker was gesteld.
De aanleiding voor de herinrichting van
de kerk ontstond vanwege het feit dat de
kerk in de winter koud en tochtig was,
waardoor men er niet voor zijn plezier in
vertoefde, terwijl de voetverwarming,
bestaande uit buizen die boven de vloer
uitstaken, obstakels vormden waar men
over kon struikelen. De opstelling van de
stoelen en de banken was in een vast,
niet te wijzigen patroon vastgelegd. Een
verder nadeel bestond uit het feit dat het
liturgisch centrum te ver van de kerktuin
was verwijderd, terwijl er voor de concer
ten aparte podia gebouwd moesten wor
den. Er waren evenmin goede keuken- en
andere sanitaire voorzieningen aanwezig.
De restauratie
In april 1994 kon het eigenlijke werk door
de commissie aanvangen.
Allereerst werden de restauratieplannen
besproken en werd nagegaan hoe de
daarvoor nodige middelen vervroegd zou
den kunnen worden verworven.
Situatie voor de restauratie.
De eigenaar van het gebouw - de kerk
voogdij van de Nederlandse Hervormde
Gemeente te Vlissingen - en de gemeen
te Vlissingen hadden het gebouw op de
lijst 'Restauratiebehoefteraming' van
Monumentenzorg geplaatst, zodat het
voorwerk voor aanmelding in het kader
van het 'Besluit rijkssubsidiëring restaura
tie monumenten' reeds geschied was.
Een tienjarig gesubsidieerd onderhouds
plan van het gebouw liep al.
De subsidies - 80 procent van de restau
ratiekosten - zouden worden verstrekt
tussen 1999 en 2003.
De eerste stap werd gezet in de richting
van de gemeente Vlissingen, waarbij het
besluit van de kerkvoogdij om de restau
ratie en herinrichting van de kerk op korte
termijn aan te vangen werd medege
deeld. De gemeente was enthousiast en
zegde alle mogelijke medewerking toe.
Tevens besloot zij dat gelijktijdig met de
kerk de toren gerestaureerd zou worden.
Het bedrag om de restauratie mogelijk te
maken werd door het architectenbureau
voor de kerk op 1.874.450 gulden en voor
de toren op 1.200.000 gulden geraamd.
Zoals u bekend, is de toren eigendom
van de gemeente Vlissingen zodat een
en ander ook door de gemeente wordt
behandeld.
Vanuit het architectenbureau werd de
bekende architect ir. J.D. Poley belast
met de directie.
Uit het door het architectenbureau opge
stelde bestek met de daarbij behorende
kostenraming bleek dat de restauratie van
zowel de toren als de kerk in hoofdzaak
bestond uit het treffen van bouwplaats
voorzieningen: aanbrengen van steigers;
ontgraven t.b.v. herstel funderingen;
betonwerk; voegwerk; metselwerk; tim
merwerk; injecteer- en epoxybehandelin-
gen; bereikbaar maken van het werk t.b.v.
latere inspecties; loodwerk vernieuwen
respectievelijk herstellen; buiten en bin
nen natuursteen vernieuwen; moppen
vervangen; stukadoorswerk; kozijnen;
ramen en deuren nazien en herstellen,
eventueel vernieuwen.
Voor de kerk kwam daar nog bij: vlonders
in de goten; dakkapellen gedeeltelijk ver
nieuwen; klimijzers aanbrengen t.b.v.
inspecties; dakdekkerswerk; glas-in-
loodramen repareren; stukadoorswerk
van de wanden en gewelven verwijderen
c.q. vernieuwen en een onderzoek instel
len naar het vocht- en zoutgehalte; het
inpakken van orgel, kansel, kroonluchters
en de banken in de nissen. Verder de
ruimte in de kappen insectenvrij maken,
loopbordessen aanbrengen, benevens
het elektrisch licht uitbreiden.
Tijdens de werkzaamheden kwamen nog
