13
De imposante ruïne van het Fort Zeelandia in de nabijheid van het kerkje.
Vogels en vleermuizen
Nu, 250 jaar na de bouw, is het kerkje in
verval. In de jaren zeventig was het bui
ten de kerkdiensten op zondagen nog in
gebruik als schooltje voor de kinderen
van Forteiland. De muren zijn 61 cm dik
en hebben de eeuwen probleemloos
getrotseerd. Aan de lange zijden zijn,
zoals de foto aangeeft, tweemaal zeven
raamopeningen met luiken. Aan de korte
zijde bevinden zich twee ramen. De lui
ken zijn óf niet meer aanwezig óf zeer
vervallen en als zodanig niet bruikbaar.
Het dak is van golfplaten en lekt op vele
plaatsen. Vogels en vleermuizen hebben
vrij toegang en nestelen onder het golf
platen dak. En, zoals verteld, er wordt
nog iedere zondag een kerkdienst gehou
den. Door de National Trust of Guyana is
een beheerder aangesteld die de schaar
se toeristen rondleidt en vertelt over de
geschiedenis van het kerkje.
Het eiland, waar elektriciteit en water ont
breken, is nog maar voor een klein deel
bewoond. De bevolking van nog slechts
achthonderd personen woont in de nabij
heid van het kerkje en het oude fort Zee
landia.
Literatuur
J.J. Hartsinck, Beschrijving van Guiana of de Wilde
Kust in Zuid-America, Amsterdam 1770.
P.M. Netscher, Geschiedenis van de koloniën Essequi
bo, Demerary en Berbice, enz., 's-Gravenhage 1888.
Nederlands Archief voor kerkgeschiedenis, Eene blad
zijde uit de kerkgeschiedenis van Essequebo, Berbice
en Demerara, mei 1930, blz. 29 vlg.
Notes on the history of St. Andrews Kirk, Demerara,
1911, blz. 15.
D. Roos, Zeeuwen en de Westindische Compagnie.
1621-1674, Hulst 1992.
D. Roos, Nederlandse forten in Guyana, Vlissingen
1996.
J.A.J. de Villiers, Storm van 's Gravesande, zijn werk en
zijn leven, 's-Gravenhage 1920.
Nederlands historisch erfgoed
in Guyana
In februari 1996 werd in opdracht van de
Menno van Coehoorn Stichting door de
schrijver van dit artikel een onderzoek
gedaan naar de vele historisch waarde
volle fortrestanten in Guyana. Door hem
werd een rapport geschreven over zijn
bevindingen en neergelegd bij die over
heidsinstanties in Nederland die ijveren
voor het behoud van het Nederlands cul
tureel erfgoed overzee. Het resultaat is
nu reeds dat enige vertegenwoordigers
van de Rijksdienst voor de Monumenten
zorg een bezoek hebben gebracht aan
Forteiland. Hun bevindingen zijn vastge
legd in een verslag en ter plaatse werden
de mogelijkheden voor een structurele
aanpak met lokale autoriteiten besproken.
Het gaat dan voornamelijk om de conser
vering van de fortruïne.
Door Doeke Roos zijn in Zeeland tevens
pogingen ondernomen om te komen tot
financiering van restauratie van het oude
Zeeuwse kerkje. Daarvoor heeft hij aan
geklopt bij de gemeenten Vlissingen, Mid
delburg en Veere, maar ook bij de provin
cie Zeeland. Mogelijk moet zijn, zo meent
hij, om met geringe middelen deze res
tauratie te bewerkstelligen. Een van de
ruimten in de kerk kan daarna ingericht
worden als een klein museum, waar toe
risten die het oude fort bezoeken worden
opgevangen. Dit alles in het kader van de
Guyanese pogingen het toerisme naar
hun nog zo arme land aan te moedigen.
Later werd Roos door VPRO-radio
gevraagd een tweede bezoek aan Guya
na te brengen om ter plaatse met een
programmamaker een aantal radio-inter
views op te nemen. Samen met de
Zeeuw Kees Slager, schrijver van vele
Zeeuwse boeken en eindredacteur van
het VPRO-radioprogramma OVT (Onvol
tooid Verleden Tijd), bezocht Roos in
november 1997 wederom Forteiland en
werd in het kerkje een opname gemaakt.
Ook Fort Kijkoveral aan de Essequibo, en
de bekende Zeeuwse Nassaulocatie 100
km stroomopwaarts van de Berbice wer
den bezocht.
