Door Kees de Kraker
Kleine vos
Met de kleine vos leek het vorig jaar weer wat beter te
gaan en dat was ook dit jaar het geval. Het is een soort
die zich in het buitengebied voortplant en daar ook veel
gezien wordt. Van de nieuwe zomergeneratie zoeken
veel vlinders al snel de tuinen op. Dit jaar kwam de
kleine vos weer royaal als winnaar uit de bus bij de lan
delijke tuinvlindertelling op 4 en 5 augustus, die precies
in de piek van de nieuwe generatie viel. Dat er in die
tijd veel kleine vossen waren blijkt uit de aantallen die
Esther Linnartz telde op 5 augustus, namelijk 180 ex. op
de Hellegatsplaten en 52 bij het Gors te Ooltgensplaat.
Het is altijd opvallend hoe groot de lokale verschillen
in populatie-ontwikkeling soms zijn. Weersomstandig
heden zijn daarbij vaak van grote invloed. Zo klapte de
populatie van het bijzonder algemene hooibeestje begin
jaren negentig helemaal in toen een warm begin van de
lente gevolgd werd door nachtvorst. Het herstel verliep
uitermate moeizaam en werd vermoedelijk bemoeilijkt
doordat vanwege de algemene 'vermesting' (voedingstof
fen zoals nitraatverbindingen die uit luchtvervuiling
afkomstig zijn) en het maaibeheer van wegbermen en
slootkanten (klepelen) schrale vegetaties zeldzaam wa
ren geworden. Op Goeree-Overflakkee en op Schouwen-
Duiveland is de stand redelijk hersteld, daarbij duidelijk
geholpen door de aanwezigheid van natuurgebieden en
goed beheerde dijken. Er zijn echter nog steeds gebie
den waar men blij wordt bij het zien van een hooibeest-
je, omdat er daar zo weinig zijn.
Vlinderkroeg
Nee dan de atalanta. Ook een trekker die vanuit Zuid-Eu
ropa onze kant op komt. Wel schijnt er de laatste jaren
een tendens tot overwintering te zijn. In het verleden
lukte dat niet, maar bij de zachte winters van het eerste
decennium van deze eeuw was dat minder een pro
bleem. De vroege waarneming op 2 januari bij Schelp-
hoek betreft zo'n overwinteraar. De locatie met enkele
bunkertjes in het bos waarin zo'n vlinder zou kunnen
schuilen, is wellicht niet toevallig.
Maar het is niet dankzij de overwinteraars dat het wat
beter ging met de atalanta, want het is de vraag of die
de vorstperiode in februari overleefd hebben. Atalanta's
moeten ten noorden van ons land een goed seizoen
gehad hebben. Begin augustus was er sprake van terug
trek. Op veel plaatsen werden naar het zuiden trek
kende vlinders gezien. Ook bij ons stroomde het vol. De
meeste vlinders zitten in deze periode op koninginne-
kruid dat aan de rand van allerlei vochtige ruigten dan
volop in bloei staat.
Zo telde Kees Mostert op 17-08-12 er 150 bij de vogel-
kijkhut op de Slikken van Flakkee en kwam André van
Dam op 23-08-12 tot 201 atalanta's bij de Hellegatsdam
en had Floor Arts er op 2-09-12 nog 52 op de Kabbe-
laarsbank. Hans de Bruijn maakte het helemaal bont
door in zijn tuintje op het bungalowpark Salvatorhoeve
bij Ouwerkerk een recordaantal van 227 exemplaren te
tellen. Onvoorstelbaar! Dat begint al een beetje op die
zwermen monarchvlinders in Amerika te lijken.
Trekvlinders
Wat de trekvlinders betrof liet de distelvlinder een
mager jaar zien. Vanaf begin mei werd de soort regelma
tig waargenomen, maar nooit in grote aantallen, altijd
maar een enkel exemplaar. Daarin kwam ook later in
het jaar geen verandering. Nee, dan het topjaar 2009,
waarbij er ook in onze omgeving vele honderden werden
gezien. Maar niet alleen bij ons, over heel West-Europa
stroomden de vlinders vanuit Afrika over het continent
tot in IJsland toe. Engelse onderzoekers sloegen aan het
rekenen. Zo trokken er op twee dagen in mei zo'n 4 mil
joen vlinders in een 300 km breed front tot op 1 kilo
meter hoogte over Zuid-Engeland. Bij elkaar zou het om
miljarden vlinders gaan, neerdalend als het stof uit de
Sahara dat we op sommige dagen aantreffen. Maar zoals
gezegd, in 2012 was het magertjes. Onderzoekers die
dit voorjaar naar Afrika gingen, troffen ook daar maar
weinig distelvlinders aan. De bron was opgedroogd.
De luzernevlinders, die toch van minder ver moeten
komen, lieten dit jaar verstek gaan. Een enkele oranje
luzernevlinder werd waargenomen (23-07-12, l ex. door
René van Loo op de Slikken van Flakkee zuid; 29-08-
12, 1 ex. door Maarten Sluijter te Haamstede). Van de
koninginnepage, meer een zwerver dan een trekker, kon
ik slechts 1 waarneming vinden (27-05-12, 1 ex. door
André van Dam te Ooltgensplaat).
