Succesvolle maatregelen ter voorkoming van gewasschade
door ganzen en Kraanvogels in Zweden
Gerard L. OuweneeI
Nederland is niet het enige land waar men zich afvraagt hoe de aantalstoename van ganzen gaat
uitpakken. In Zweden vertienvoudigde het aantal Grauwe Ganzen zich sinds 1984 en afgezien van
de andere ganzensoorten, biedt dit land ook onderdak aan 80.000 Canadese Ganzen. Daar komt
de sterke toename van Kraanvogels dan nog bovenop. Ganzen en Kraanvogels komen er steeds
meer foerageren op akkerland, hetgeen de boeren niet doet applaudisseren. Op de in oktober
2009 in Höllviken bij Falsterbo in Zweden gehouden bijeenkomst van de Goose Specialists Group,
hield Dr. Mikael Hake van het aan het Grimsö Wildlife Research Station verbonden
'Viltskadecentrum' een presentatie over de maatregelen die in zijn land genomen worden om
schade te voorkomen. Daarbij is uitgangspunt 'we do not want a conflict'.
In Zweden is men verbaasd hoezeer de ganzen
in korte tijd hun gedragspatroon veranderden.
Vast te stellen viel dat ze minder verstoringge voe-
lig werden en ook dat ze aanzienlijk frequenter op
akkerland komen foerageren. Die bezoeken heb
ben ge volgen. In 2008 gaf de regering 200.000 euro
uit voor preventieve maatregelen ter voorkoming
van landbouwschade en ook nog eens 300.000
euro ter compensatie van geclaimde schade. Vol
gens Hake gaat het daarbij om slechts 10-15% van
de werkelijke schade, zulks omdat boeren een
voudigweg niet op de hoogte zijn van vergoe
dingsregelingen. Het zijn niet alleen ganzen. Nog
afgezien van de in het najaar massaal door Zuid-
Zweden trekkende Kraanvogels, kreeg de natie
ook te maken met 'zomerkraanvogels', een va
riant van onze 'zomerganzen', waarmee gemaks
halve de hier broedende ganzen worden aange
duid. Op een pleisterplaats van niet-broedende
Kraanvogels bij het in de buurt van de stad Ore-
bro gelegen Kvismaren waar in 1984 's zomers nog
geen Kraanvogel te bekennen viel, verblijven er
nu 1500, die goed waren voor 60.000 euro schade
op één akker. De Zweden kwamen tot een model
dat, naar mededeling van Mikael Hake, succes
heeft:
1. Breng vertegenwoordigers van alle groeperin
gen die met ganzen en Kraanvogels heeft te
maken bij elkaar. Dat gaat dan om weten
schappers, jagers, boeren, overheidsambtena
ren en vogelaars annex - vogelbeschermers.
Zorg ervoor dat de onderlinge communicatie
goed verloopt en kom regelmatig bijeen om te
evalueren teneinde tot een plan te komen om
schade te voorkomen.
2. Verzamel alle mogelijke informatie wanneer
en waar schade optreedt en ook over het ge
drag van de schade veroorzakende vogels.
Zorg ervoor te weten welke routes de desbe
treffende vogels(oorten) volgen.
3. Creëer een netwerkje van terreinen waar de
bewuste vogelsoorten ongestoord kunnen foe
rageren. Indien nodig, lok ze daarheen door in
die gebieden supplementair voedsel te zaaien
en experimenteer daarbij met verschillende
'voedergewassen'.
4. Verjaag de ganzen en Kraanvogels van terrei
nen met kwetsbare gewassen en gebruik daar
bij verschillende verjaagtechnieken waarbij,
voor ganzen, ook de optie jacht open blijft. In
Zweden gebruikt men voor dit doel 'beroeps-
verjagers'.
5. Breng tijdens het broedseizoen rond kwetsba
re percelen hekwerkjes aan om ganzenfamilies
en ruiende ganzen buiten het terrein te hou
den.
6. Indien qua opbrengst voor de boeren econo
misch mogelijk, verbouw dan gewassen die
ganzen links laten liggen en verplaats de ver
bouw van wèl kwetsbare producten naar ak-
84