Gezicht op Haamstede vanaf de Sluisweg. In het midden de N.H. kerk en links Slot Haamstede. FotoJ. F.J. van den Berge
1966), coll. F. Beekman
verleden werd het stromende water opgemerkt
door de geneesheer-dichter Jan Macquet. die voor
de omgeving van Renesse in 1783 schrijft over
'aders van leevend water dat zeer frisch en helder'
is.
Behalve aan de oppervlakte is er ook onder
gronds afstromend duinwater. Als zoet kwelwa
ter komt het op verschillende plaatsen omhoog.
Bij huize Grol in Renesse was in een bosje 'eene
altijd zigtbare wellende bron van levend water'In
een weiland bij de hoek Hogezoom-Kooijmans-
weg lag vóór 1953 het Borrelpitje, waar zich 's win
ters soms een schuimijspegel vormde. OokHaam-
stede kende grote wellen of waterputten. De
'stoomwasscherij Iletia' aan het begin van de Ho-
gezoom maakte in het eerste kwart van de 20ste
eeuw gebruik van duinwater uit een watering
en/of een bron. Wetenschappelijk heet het opwel
len van water van elders een artesische bron.
Gradiënt
Een geleidelijke overgang in het landschap
heet een gradiënt. De Schouwse duinzoom gaat
van hoog naar laag, van droog naar nat, van zand
naar klei, van zoet naar zout. Deze variatie in de
gradiënt leidt tot kleine verschillen waar telkens
andere planten en dieren kunnen leven; het is een
uitgangspunt voor de biodiversiteit. Door de
landbouwactiviteiten is die natuurlijke rijkdom
verminderd.maar in potentie is ze aanwezig. Plan
ten in de kwelzone op Schouwen zijn Slanke Wa
terbies, Slanke Waterkers, Kleine Watereppe,
Grote Waterweegbree en Beekpunge. Iets verder
in de polder langs de Oostweg groeit dankzij het
langs stromende zoete water de Zwanenbloem,
die in het zilte Zeeland verder zeldzaam is.Typisch
voor het stromende water is natuurlijk de Ijsvo
gel, die mogelijk omstreeks 1920 in Renesse langs
zo'n duifje broedde. In het tijdschrift De Levende
Natuur van 1963 beschreef J.P.C. Boot de over
winterde Waterrallen in de duiven bij Burgh, hij
telde er wel elf. De rallen waren helemaal niet zo
schuw als gedacht; ze kwamen zelfs op het uitge
strooide kattenbrood af! In het natte overgangs
gebied van Haamstede naar de polder met veel
riet langs sloten en vaarten huisde rond 1900 de
Otter.
De duinzoom 40 jaar geleden
Het fotograferen van de duinzoom is uiteraard
lastig. Ter illustratie worden vier foto's getoond
die de duindorpen vanuit de polder laten zien. Ze
tonen het landschap omstreeks 1965 vóór de ster
ke dorpsuitbreidingen. De duinzoom bij Renesse
laat weiland met koeien zien, bij Haamstede ligt
akkerland. Het smalle paadje bij Burghis de Hoge
35
