De topografische kaart van 1915. De Prunjepolder met
omkading is nog steeds aanwezig. De moerassen van hel
vroegere Drievaartenbevangzijn door de komst van het
stoomgemaal drooggelegd.
van die tijd te vernemen. De kade werd 30-40 cm
boven het winterpeil aangelegd. Het winterpeil
was gemiddeld 65 cm boven het zomerpeil. maar
85tot90cm(in 1841 en 1845) kwant ook voor. Het
zomerpeil lag 10 cm beneden "het gewone gier-
stroom": laagwaterpeil oftewel laag water bij
springtij. Hieruit blijkt dat het zomerpeil in die tijd
vergelijk baar is met het anno 2000 te hanteren zo
merpeil in het natuurontwikkelingsgebied. Bij die
vergelijking is wel rekeninggehouden met een da
ling van het land in de 20e eeuw met enige tiental
len cm als gevolg van het hanteren van zeer lage
peilen tot 3.00m -NAP, waardoor in de Prunje na
1953 akkerbouw kon worden bedreven. De win-
terpeilen konden in de eerste helft van de 19e
eeuw nog veel hoger oplopen dan in Plan Tureluur
is voorzien. Laag Schouwen was 's winters één
grote watervlakte die diep onder water stond. De
tijden veranderen en wat slecht is voor de boeren
is goed voor de natuur.Ten gunste van de natuur
zal men op Schouwen weer gewoon raken aan
veel water in de Prunje in de winter.
I)e inpoldering van de eerste Prun jepolder
Ooit was Schouwen ingedeeld in "vijfdedelen",
maar door afslag was van het Zuidland.eens het
grootste en vruchtbaarste, weinig overgebleven.
Dit "vijfde deel" werd in 1558 opgeheven en daar
na was Schouwen verdeeld in "vierdedelen".
Het Prunjebevang behoorde tot het Oostervie-
rendeel in de parochie Ellemeet. Hier kom ik aan
de oudste door mij gevonden datum met de naam
Prunje. In het veldboek van 1676 staat: het eerste
bevang "genaempt de Prunje. daer Gerrit Hacke-
laerende Claes Jansse in woont". In het veldboek
van 1704 staat er bij :"daer de polder in ieijt" en hel
watermooltjeinstaeten Sinte Jacobse Waling. Jan
Jacobse en anderen in wonen".
De officieel te bemalen eenheid na installatie
van de Prunjemolen door de polder Schouwen be
droeg 164 gemeten (68 ha), terwijl het totale be-
vangeen omvang had van 201 gemeten en 221 roe
den (84 ha). Dat was in de 20e eeuw, met
uitbreiding van 2 ha moerland voor de plaatsing
van de metallieken molen, nog steeds zo, zoals
vermeld op de waterschapskaart van 1910. Bo
vendien blijkt uit de kaart dat men in de omkade
Prunjepolder een lager zomerpeil probeerde te
hanteren dan in de rest van Laag Schouwen.
Terug naar de oude kaarten: op de door Beek
man onderzochte en als uiterst betrouwbaar erva
ren kaart van Daniel Verburchl van ca 1660 (1)
staat de polder van Gerrit Hackelaer en Claes
Jansse in een overigens leeg gebied apart vermeld.
Zoals hier eerder gesteld, ontbreekt op alle kaar
ten uit die tijd de naam Prunje. die blijkbaar niet
was ingevoerd. De eigenaren/bewoners van de
Prunjepolder zijn naar gebruik wel genoemd. Op
de kaart van Hot'ferus uit 1540 woont al een He-
ijne Jacobs in het gebied. De kaart van Hofferusis
zeker niet erg betrouwbaar wat betreft schaal en
afstanden, maar het lijkt er toch wel op, dat bewo
ningen omkading van de eerste Prunjepolder al in
de eerste helft van de 16e eeuw heeft plaatsgehad.
Op de kaart van 1856 zijn Prunjebevang en
Prunjepolder uitstekend te zien. Aan de noordzij
de was het bevang begrensd door de Groene
vaart.aan de westzijde vanaf Serooskerke door de
Serooskerkse vaart tot de molenvaart en aan de
oostzijde door het Drievaartenbevang dat voor
namelijk uit moeras bestond.
Het Drievaartenbevang is zo genoemd omdat
hier bij de herberg "de Moriaan" de vaarten van
Haamstede, Ellemeet en Brouwershaven richting
Zierikzee bijeen kwamen. Die vaarten waren in
de 16e eeuw al belangrijk voor het handelverkeer
getuige de vondst van een zogenaamde baard
manskruik uit de periode 1550-1575 bij het uitgra
ven van de bedding van de Gravelinge.Tijdens het
graafwerk werd ook de loop van de daarin gele
gen Serooskerkse vaart weer zichtbaar en langs
de wilgentenen beschoeiing van de vroegere vaart
werd de ooit weggeworpen kruik gevonden.
In het Drievaartenbevang zien we de enige be
kende stolp Het Rietbosch ten westen van de Slik-
72
