Landschap 19 toen
Bos onder het zand? ca. 1935
Frans Beekman
De eerste toeristen die Schouwen-Duiveland bezochten -ze werden begin deze eeuw'vreem
delingen' genoemd- verbaasden zich over de oudheid van stadjes als Zierikzee en Brouwersha
ven. Ze hadden voor hun bezoek aan het eiland vaak een hele reis gemaakt met veerboten en
trams. Vanuit de genoemde plaatsen werd ook het platteland bezocht per fiets of te voet. Het is
bijzonder te zien wat ze dan gingen bekijken en dat waren geheel andere dingen dan tegen
woordig. Bij Scharendijke wezen de inwoners op de steilste en hoogste dijk van Zeeland, bij
Renesse was het Borrelpitje waar duinwater opwelde merkwaardig en het smalle duin bij Wes-
tenschouwen moest beklommen worden. De duinen zelf werden nog niet bezocht, men kwam
niet verder dan de rand ervan.
Zo ook bij Haamstede. Kennelijk werd de omge
ving van het Zandgat achter het Slotbos als bijzon
der ervaren en was het een wandeling vanuit het
hotel of pension waard. Bij het Zandgat kon je tot
voor de oorlog gratis zand halen en de afgraving
vond men blijkbaar indrukwekkend, want er zijn
heel wat ansichtkaarten van gemaakt. Het was een
plaats waar kinderen voor niets lekker konden ra
votten.graven en van de duinen rollen. Vlak daar
bij lag een beschaduwde veedrinkput, genaamd
Tempelpul en daarover werden de verhalen ook
steeds mooier. Geografen op excursie bezochten
steevast het steile duin achter het Zandgat bij Pa-
senhil waar "het bos bedolven raakte onder voort
rollend zand",zoals dat met gevoel voor dramatiek
werd verteld. Zo is er een foto van professor Van
Vuuren (Rijksuniversiteit Utrecht) waar deftige
studenten met hoed. de "overstuiving van het bos
achter de duinen bij Haamstede" bestuderen. Ik
vraag me af of het verhaal altijd wel correct verteld
is. De Zeepeduinen waren vochtig en begroeid,
daar zal het zand niet vandaan zijn gekomen. Het
meest waarschijnlijk is dat het stuivend zand af
komstig was uit het Zandgat of afkomstig was van
plaatsen, waar de jeugd de helling door spelen kaal
had gemaakt. De hoogleraar had wellicht de kust-
duinen van Les Landes in Frankrijk voor ogen,
waar wèl bos onder zand bedolven raakt.
Ikzelf ben door dit soort verhalen aanvankelijk
op het verkeerde been gezet, door te denken dat
het kamduin van Haamstede niet lang geleden
daarheen was gewaaid en pas door het bos tot stil
stand was gekomen. In werkelijkheid was dat al in
de 13de/14de eeuw gebeurd en ging het in de
19de/20ste eeuw achter Haamstede om heel plaat
selijke verstuivingen.
Met enige verbazing kijken we naar de ansicht
kaart die dit fenomeen vastlegt en stellen vast dat
een dergelijke kaart nu echt niet meer verkoopt.
Toch fijn dal de kaart toen wel gemaakt is!
6
