Breedstraat 10
Daar woonde in 1942 Abraham Wilkens, samen
met zijn kinderen Selma en Adolph (Dolf)
Abraham. De andere kinderen, les, Lena en
Herman, hadden het ouderlijk huis al verlaten.
Van het gezin Abraham Wilkens overleefden
alleen Lena en Herman de oorlog. Abraham
had als jongetje ingewoond bij het gezin Frenk
in de Maarstraat en had daar later de slagerij
opgericht. In 1937 droeg hij de zaak in de
Maarstraat over aan zijn zoon Izaak.
Hoffer straat 38
Izaak Wilkens zelf woonde met zijn vrouw
Stella Israels en zijn dochtertje Bertha in de
Hofferstraat 38. Het was destijds een rustig
buurtje met aardige plantsoentjes. Izaak
moderniseerde de zaak in de Maarstraat door
betegeling en andere voorzieningen. Waar
schijnlijk hebben ze toen ze naar Amsterdam
moesten vertrekken, nog geprobeerd een
onderduikadres voor Bertha te vinden, wat mis
lukte. Bijzonder is dat zij zich in Amsterdam
na enige tijd zelf aanmeldden voor transport.
Zij verwachtten in een werkkamp terecht te
komen, maar vergisten zich. Zij werden alle
drie op dezelfde dag vermoord.
De Joodse gemeenschap in
Zierikzee
De Joodse inwoners van Zierikzee hadden op
religieus gebied een eigen identiteit, maar voor
een gezamenlijk religieus beleven was niet veel
gelegenheid als zij daaraan al behoefte hadden.
De synagoge, de sjoel, in de Meelstraat 55,
in gebruik vanaf 1825, was nog opgeknapt in
1888. De eerste steen werd toen gelegd door
de vijf jaar oude Abraham Samuel Frenk, die
ruim 50 jaar later zou behoren tot het groepje
dat door 't Vrije de ondergang tegemoet liep.
De sjoel in de Meelstraat was voorafgegaan
door een huissynagoge op de Oude Haven 36.
Het stadsbestuur gaf daar in 1799 toestem
ming voor, ondanks verzet van het kramers-
gilde dat bezwaar maakte tegen de handel
van joden op de kermis. De 'nieuwe' sjoel was
echter vanaf 1913 alleen tijdens hoogtijdagen
in gebruik en vanaf 1922 helemaal niet meer.
De Joodse gemeente Zierikzee was te klein
geworden en ging op in die van Middelburg.
Het synagogegebouw werd een gewoon woon
huis; de leeuw die een davidsster draagt, op de
nok van het dak, is het enige wat daar nog aan
herinnert.
Al vanaf 1860 was er vanwege het geringe
aantal leerlingen geen Joodse school meer.
Joodse lessen, vaak huislessen, werden af en
toe gegeven door Joodse leraren uit Middel
burg die daarvoor een lange reis, deels per
boot, moesten maken. Dat zal door slechte
weersomstandigheden vaak niet gebeurd zijn.
HIER WOONDE
SELMA MILKENS
8EB. 1904
VERMOORD 2.7.1843
SOBIBOR
hier Woonde
ABRAHAM WILKENS
9EB. 1874
VERMOORD 5.2.1943
AUSCHWITZ
HIER WOONDE
ADOLPH ABRAHAM
WILKENS
8ES.1914
VERMOORD 31.3.1944
POUtN
HIEfrWOONDE
ESTELLA UNA
WILKENS-ISRAELS
HIER WOONDE
BERTHA REGINA
WILKENS
3E0. 1936
VERMOORD 28.5.1943
soeieoR
N
HIER WOONDE
IZAAK ABRAHAM
WILKENS
GEB.1905
VERMpOUD 28.5.1943
GEB. 1907
VERMOORD 28.5.1943
SOBlBOR
Voor meer informatie:
www.struikelstenenzeeland.nl en Renée van der Hulle-
Ossendrijver, contactpersoon werkgroep Schouwen-
Duiveland: renee@vanderhulle.nl
'Een geschiedenis van de Joodse inwoners van Schouwen-
Duiveland', door G.J. Kouwen, in Kroniek van het land van de
zeemeermin 2014 (uitgave van de Vereniging Stad en Lande
van Schouwen-Duiveland)
Bronnen:
Gemeentearchieven Schouwen-Duiveland, Rotterdam,
Den Haag, Alkmaar
Joods Historisch Museum
Nieuw Israëlitisch Weekblad
Privécollecties: A.M. Wilkens, J.A. Spalter, B. Israels,
M. de Ruiter
Zierikzeesche Nieuwsbode