Uut de pepieren
gen van restauratiefoto's van twee banden uit
het archief van de Rekenkamer Zeeland (Reken
kamer II - 1189-1825, toegangsnummer 512,
inventarisnummers 134 en 135). In die banden
bevonden zich de meegebonden almanakjes.
De expositie laat gedetailleerde beelden zien
van de constructie van het register, de almanak
jes die in het boek waren meegebonden en hoe
de almanakken uit het register zijn gehaald om
ze te kunnen bestuderen.
Wil je alle bijzonderheden weten over boekban
den en de geheimen die ze kunnen herbergen?
Kom dan de expositie 'Een boekband met gehei
men' bekijken.
Meer informatie
Kneep en Binding. Kneep en Binding is een
publicatie van de Koninklijke Bibliotheek in
Den Haag uit 1992. De publicatie is online te
raadplegen en presenteert een systematisch
geordende selectie van termen voor de bestu
dering en beschrijving van de meeste in West-
Europa voorkomende typen van met de hand
vervaardigde boekbanden tot ca 1830.
Tijd gebonden. Online artikel uit 2000 door
Marco de Niet en Frederik Schreuder bij de
gelijknamige tentoonstelling in de Koninklijke
Bibliotheek in Den Haag, met uitgebreide lite
ratuurlijst.
Jeroen Padmos
'Wie een kuil graaft voor een ander...'
De aanbod beperkende maatregelen van achttiende-eeuwse Oosterlandse winkeliers
In de vroegmoderne periode werkte een am
bachtsman, eventueel samen met vrouw, kinde
ren, leerlingen en gezellen in een kleine werk
plaats bij zijn huis. Hij leverde werk op bestelling
aan mensen uit zijn directe omgeving. Door de
gilden werd de productie en verkoop tot in de
kleinste details geregeld: de kwaliteitsnormen,
het aantal leerlingen en gezellen, de leeftijd en
de beloning, de quota, de prijzen en de concur
rentie. Voor de consument hadden zulke mono
polies zowel voor- als nadelen. Het gilde stond
borg voor de kwaliteit, maar beperkte tevens het
aanbod en hield de prijzen hoog.
De gilden waren een bij uitstek stedelijke aange
legenheid, maar ook dorpen kenden soortgelijke
constructies waarin lokale ambachtslieden en
winkeliers zich verenigden.1 De archiefstukken
spreken in die gevallen niet over een gilde, maar
over een confrérie. Waarschijnlijk waren die con
frérieën niet geïnstitutionaliseerd en bestonden
zij bij de gratie van de onderlinge sociale cohe
sie. Schriftelijke bronnen hierover zijn schaars. In
het Nationaal Archief in Den Haag wordt het
familiearchief Steengracht bewaard en daarin
bevindt zich een briefwisseling tussen de
Oosterlandse ambachtsheer Johan Steengracht
en bakkersbaas Anthoni Meermans.2 Deze brie
ven geven een inkijkje in de Oosterlandse prak
tijk van aanbod beperking. Dat die maatregelen
gunstig waren voor de lokale ondernemers is
duidelijk, maar dat je daar als winkelier ook last
van kon hebben is iets wat Meermans zich van
te voren waarschijnlijk niet heeft gerealiseerd.
Concurrentiebeperking
In 1772 zit het economisch tij tegen. De land
bouw heeft te kampen met tekorten en de han
del ondervindt hinder van de oorlogen die de
Republiek afwisselend voert met Frankrijk,
Engeland en Oostenrijk. De gevolgen daarvan
dringen tot op lokaal niveau door. Het hoge prijs
niveau van levensmiddelen drijft vooral (land)-
10
Gebruikte bronnen
- Salman, Jeroen. Populair drukwerk in de gouden eeuw. De almanak als handelswaar en lectuur (Zutphen 1999).
- Hoogendoorn, Klaas. Almanakken, prognosticaties en maculatuur: Vijf bibliografische reconstructies. In: De Gulden Passer
91/2 (2013), pp. 213-239.
