Per boot naar Nieuwerkerk
Wim Kesteloo
Het vergt een beetje voorstellingsvermogen,
maar de eerste mensen die proberen op
Duiveland een bestaan te vinden treffen een
ruw en oneffen land aan, met overal kreken.
Er zijn geen wegen, dus bijna alle transport
moet per boot, en daarom komen de eerste
nederzettinkjes dicht bij een kreek die verbin
ding geeft met de omgeving,
zo ook in Nieuwerkerk, de eerste huisjes wor
den gebouwd aan de Sweene, het latere
Steenzwaan, omdat men daarover, via de
Gouwe, naar Zierikzee kon varen om een schaap,
boter, vis of darink te verkopen of te ruilen voor
wat eigen levensbehoeften.
Als er omstreeks de elfde eeuw een dijk om
Duiveland gelegd wordt, wordt ook het Steen
zwaan afgedamd. Gelukkig is er nog een vaart
die naar het Gouweveer loopt, waar aan de
andere kant van de dijk een paar pontjes naar
Zierikzee varen, het miteveer en het korenveer.
in 1508 maakt een belangrijk persoon gebruik
van deze vaarweg. Omdat Anna van Bourgondië
is overleden, beleent keizer Maximiliaan op 21
september 1508 de heerlijkheid van Duiveland
aan zijn nicht Anna van Borssele, Vrouwe van
Veere, die daarmee de nieuwe ambachtsvrouw
van Duiveland wordt. Het is gebruikelijk dat zo
iemand dan een inhuldigingstocht maakt, vooral
om het plaatselijk bestuur gelegenheid te geven
hun eed van trouw te vernieuwen.
Op zaterdag 21 oktober 1508 komt Anna 's mid
dags met de 'hue' (type zeilboot) aan bij het
Gouweveer met haar begeleiders, bagage en
kookgerei. Rentmeester Jan Corneliszoon no
teert de volgende onkosten:
Er worden 4 schellingen en 2 grooten betaald
voor het vervoer en voor het aan de kant zetten
met roeiboten bij het Gouweveer. Er is daar een
kleine nederzetting waar nog 9 grooten rondge
deeld worden aan aalmoezen.
Het hele gezelschap wordt daarna met 16 schui
ten naar Nieuwerkerk gevaren, en omdat de
schippers twee dagen hebben liggen wachten,
Heude of heu. Ets en gravureBernardus Kleynhens,
Claes Jansz. Visscher (II), 1627.
(Foto collectie Rijksmuseum Amsterdam)
krijgen ze 8 grooten per boot; samen 10 schel
lingen 8 groten, plus nog 4 grooten drinkgeld.
(1 schelling is 12 grooten, is ca. fl. 0,30).
Aangekomen in haar huis, het zogenaamde
Heerenhuis aan de Ring op Nieuwerkerk (waar
nu Hebron is), wordt diezelfde dag het volgende
gekocht:
Vijf pond kaarsen ten huize van Heijn Hugeszoon,
de "naijer" te Nieuwerkerk met acht en een half
pond boter, eieren, en aarden potten en pannen.
Aan Emma Roels wordt er betaald voor eieren
en brood. En er worden vijf kabeljauwen gehaald
in Zierikzee en karpers in Oosterland.
in 1610 komt er een dam in de Gouwe, de Steenen
dijk, met een weg er overheen die Duiveland
met Schouwen verbindt, en dan is dat gesjouw
over water niet meer nodig.
Het zal tot 1944 duren eer er weer naar Nieuwer
kerk gevaren moet worden, en in 1953 gebeurt
het onder heel andere omstandigheden nog een
keer. Laten we hopen dat het heel lang duurt
voordat het weer nodig is.
Meer over Nieuwerkerk en zijn huizen op:
http://communities.zeelandnet.nl/kesteloo
