GESIGNALEERD
PUBLICATIES OVER SCHOUWEN-DUIVELAND
Marinekapiteins uit de achttiende eeuw
Aan het einde van het vorige jaar verscheen een
publicatie in de serie 'Werken' van het Koninklijk
Zeeuws Genootschap der Wetenschappen met
als titel Marinekapiteins uit de achttiende eeuw.
Een Zeeuws elftal. Het boek is een verzameling
biografische schetsen gemaakt door elf Leidse
studenten zeegeschiedenis.
Al jaren is er een speciale band tussen de afde
ling Zeegeschiedenis van de vakgroep
Geschiedenis van de Leidse Universiteit en het
Zeeuwse maritieme verleden. Prof.dr. J. R. Bruijn,
docent Zeegeschiedenis, is bekend met de veel
zijdige bronnen in het Zeeuws Archief, zoals
bijvoorbeeld het Archief van de Rekenkamer
waarin de kleinste details van de financiële
administratie van de admiraliteit van Zeeland te
vinden zijn. Bruijn organiseerde diverse werkcol
leges die studenten naar de Zeeuwse bronnen
leidden. En vaak vervolgden zij, door de colleges
enthousiast geworden, met het schrijven van een
scriptie of dissertatie over hetzelfde of een aan
verwant onderwerp.
De publicatie over de marinekapiteins, voor een
deel ook tot stand gekomen door financiële bij
drage van de Slavenkas in Zierikzee, is het resul
taat van een doctoraal werkcollege in het acade
miejaar 1998-1999. Bruijn en gastdocent dr. A. P.
van Vliet, verbonden aan het Rijksarchief Noord-
Brabant en later directeur van het Instituut voor
Maritieme Historie van de Marinestaf in Den
Haag, stelden voor onderzoek te verrichten naar
de loopbaan van Zeeuwse marinekapiteins in de
achttiende eeuw. In de eerste twee hoofdstukken
van het boek geven zij ook achtergrondinfor
matie over de Zeeuwse marineorganisatie, de
bemanning, de schepen en de carrière van
officieren. In de volgende hoofdstukken komen
de studenten aan het woord en staan dus elf
marinekapiteins centraal.
Onder deze kapiteins zijn ook Zierikzeese te vin
den: Jacob Imanse (1684-1752) en Bonifacius
Cau (1740-1804). Patricia Weinberg geeft een
biografische schets van Imanse die het zelfs tot
luitenant-admiraal van Zeeland zou brengen.
Na gegevens over zijn familie - zijn vader voer en
zijn moeder was een dochter van een huiden-
vetter - wordt zijn tijd bij de Zeeuwse admiraliteit
beschreven. Imanse was een self-made man.
Doordat hij deelnam aan bijzondere expedities
kon hij carrière maken en veroverde hij een voor
name plaats binnen de gesloten Zierikzeese
gemeenschap. Als kapitein kreeg hij vaak te
maken met de problemen die de marine teister
den: de werving van bemanning en ziekte onder
het bootsvolk.
Bonifacius Cau, lid van de gegoede burgerij van
Zierikzee, diende bij de admiraliteit in een tijd
van grote rust. Er werden geen oorlogen met
Frankrijk of Engeland gevoerd. Een carrière als
marineofficier was voor leden van patriciërsfami
lies niet vreemd, en eigenlijk is de loopbaan van
Cau normaal te noemen. Hij begon in 1756 als
adelborst op het linieschip Veere en voer vervol
gens in verschillende rangen bij steeds andere
kapiteins. Zijn eerste eigen commando was op
het fregat Walcheren in 1775. Twee jaar later ver
liet hij de admiraliteit en bleef daarna aan wal.
Onderzoeker Frans Scheper heeft niet kunnen
achterhalen wat de reden daarvoor was.
J. R. Bruijn, A. C. Meijer, A. P. van Vliet (red.),
Marinekapiteins uit de achttiende eeuw.
Een Zeeuws elftal, Den Haag/Middelburg 2000,
(ISBN 90-70534-31-2), 204 p.
Eeuwboek Noordgouwe Schuddebeurs
Het kostte enige moeite om de bijzondere publi
catie van de Dorpsraad Noordgouwe te pakken
te krijgen, maar het was de moeite van het
wachten waard. Op de voorkant van het boek
prijkt een prachtige ets van Miems van Citters van
de dorpskern Noordgouwe in 1998. De inhoud is
verrassend. Ruim 100 verhalen uit Noordgouwe
en de van oudsher daartoe behorende buurschap
Schuddebeurs, van het streekziekenhuis, de land
bouwbedrijven, de middenstand, het vereni
gingsleven, de saamhorigheid in het dorp tot
familieverhalen, vullen het 'Eeuwboek'.
Juist de overgang naar een nieuwe eeuw was
voor de Dorpsraad Noordgouwe een reden om
een overzicht te maken van wat er in een eeuw
tijd in de twee plaatsen is veranderd. Ruim
tachtig auteurs, inwoners en zelfs ex-inwoners
vertellen in eigen woorden hoe de eeuw is verlopen.
28
