Bij het vertalen werden hier en daar lange zinnen
opgesplitst, ter wille van de leesbaarheid. In die
tijd was het voor getrouwde vrouwen gebruikelijk
om hun man bij de achternaam te noemen. Zij
zullen hem met de voornaam hebben aangespro
ken, maar tegenover derden was dat in elk geval
ongebruikelijk, vandaar dat Eva Maria haar man
"De Brauw" noemt. Vrijwel alle personen in de
brief konden worden gedocumenteerd. Voor hun
hier ontbrekende biografische gegevens verwij
zen wij naar de bijlage.
De door Eva Maria geschreven brief laat zich
aanvullen door de ruim een halve eeuw later
geschreven memoires van mr. Gérard Jean
Chrétien Schneither (1795-1877) over de periode
september 1812 - september 18142. Schneither
werkte in deze jaren als commies-griffier en
beëdigd vertaler bij de Rechtbank van Eerste
Aanleg in Zierikzee.
Alvorens over te gaan tot een vertaalde weergave
van het document, eerst iets over de hoofdperso
nen. De brief is geschreven door de 30-jarige
Eva Maria de Brauw - van Breugel aan haar vader
mr. Caspar van Breugel, destijds in Friesland
werkzaam als directeur der Directe Belastingen.
Haar moeder leefde al twintig jaar niet meer, en
in haar plaats zorgde nu Eva Maria's jongere
zuster Leen (afgeleid van Helena) voor haar vader
en de jongste van de negen kinderen uit het
gezin. Eva Maria was echtgenote van mr. Willem
Maurits de Brauw, in de Bataafs-Franse Tijd lid
van de Zierikzeese raad. Het echtpaar De Brauw
bewoonde ten tijde van de brief het huis, tegen
woordig bekend als Havenplein 24. Eva Maria en
haar man waren direct betrokken bij de
gebeurtenissen naar aanleiding van het Franse
plan tot gijzeling van de populaire mr. Willem
Adriaan de Jonge.
Zijn in de brief genoemde zoon Karei Willem
(Charles) trouwde kort tevoren met Henriëtte van
Breugel, zuster van Eva Maria. Het echtpaar
De Brauw - Van Breugel was dus ook door fami
liebanden aan het geslacht De Jonge gelieerd.
De Jonge was als rechter verbonden aan de
Zierikzeese Rechtbank van Eerste Aanleg. Tot in
1795 bekleedde Willem Adriaan in Zierikzee de
ambten van schepen en raad. In 1792 was hij er
burgemeester. Hij woonde destijds aan de
noordzijde van de Meelstraat, hoek Klokstraat.
Napoleon en het Nederlandse grondgebied
Napoleons strategisch doel was heel Europa
onder zijn heerschappij dan wel zijn directe
invloed te brengen. In 1807, bij de vrede van
Tilsit, had hij dat doel bijna bereikt. Heel
Centraal-Europa lag aan zijn voeten. Alleen
Engeland vormde nog een obstakel, maar omdat
dit land door een te sterke vloot onneembaar
was, moest het door een handelsblokkade op de
knieën worden gedwongen. Voor heel het vaste
land van Europa gold een verbod op de invoer
van Engelse handelswaar. Om zijn controle op de
naleving van de blokkade door Holland en
Zeeland te verscherpen, zette hij zijn broer
Lodewijk Napoleon in 1810 als koning af en lijfde
hij ons land in bij Frankrijk3. De handelsblokkade
en de oorlog met Engeland legden het
economisch leven allengs volledig plat, ook in
Zeeland. De door Napoleons expansiedrift aan
gevuurde oorlogsvoering eiste daarnaast grote
financiële offers van de verarmde bevolking, die
sinds 1811 ook nog eens werd geconfronteerd
met de invoering van de dienstplicht. Intussen
was Zeeland op 15 januari 1808 getroffen door
een stormvloed, waardoor ook een groot deel
van Schouwen-Duiveland onderliep.
Door de strategische ligging van het Departe
ment van de Monden van de Schelde (dit omvat
te het grootste deel van Zeeland) ten opzichte
van Antwerpen, de havenstad waarop de
Engelsen het bij hun - uiteindelijk mislukte -
landingen op Walcheren en Zuid-Beveland in
1809 hadden gemunt, waren de Fransen
gedwongen ter plaatse een betrekkelijk sterke
legermacht te handhaven. In Zierkzee lag in 1813
hoogstwaarschijnlijk het 4de bataljon van het
"3™ Régiment suisse infanterie de ligne
Dit onderdeel stond onder bevel van garnizoens
commandant brigade-generaal Nicolas Ducos,
baron de l'Empire5. Het Zierikzeese garnizoen
telde in de eerste helft van 1813 400 militairen,
onder wie de "veteranen" en de "gardes cötes"
(in de brief als "kustbewaarders" aangeduid).
4
