Een reconstructie van de Ramp op het "vergeten eiland"
Op de algemene ledenvergadering van 16 april
1993 hield de journalist Cees Slager een lezing
naar aanleiding van de herdenking van de Ramp
van 1 februari 1953 en zijn boek wat in novem
ber 1992 verscheen De Ramp, een reconstruc
tie. Hij ging in deze lezing met name nader in
op de gebeurtenissen op Schouwen - Duiveland.
Als jongen van 14 jaar had hij zelf de Ramp
meegemaakt in Scherpenisse op Tholen.
Zijn ouderlijk huis was droog gebleven.
Die periode was voor hem meer een spannend
avontuur. Als kind had hij al de bijzondere dy
namiek van het tij beleefd, fietsend langs de
Oosterschelde.
Bij het "Vrije Volk" in Amsterdam leerde hij de
kneepjes van de journalistiek en de kunst van
het interviewen. Als journalist koos Slager zo'n
20 jaar geleden partij voor een open Ooster
schelde. Toen hoorde hij van vissers, dat som
mige voorstanders van afsluiting mede ver
antwoordelijk waren geweest voor de Ramp en
voordien al wisten van te lage dijken.
Diverse mensen hebben zich afgevraagd, waar
om een boek over de Ramp nog nodig zou zijn.
Er waren toch al diverse gedenkboeken!
Er was echter geen kritisch onderzoekend boek
over de emoties van mensen die het beleefd
hadden. Wel waren er eind 1990 al studenten
bezig om ooggetuigen te interviewen ten be
hoeve van de wetenschappelijke studie van pro
fessor Dr. Leydesdorff. Cees Slager zou het
toch anders doen, dus zou het geen overlapping
worden. Hij kreeg een subsidie van het Fonds
voor Bijzondere Journalistieke Projecten van
het ministerie van WVC. Twee jaar was hij
continu bezig met het project. Hij ontdekte dat
journalisten uit die tijd vrijwel klakkeloos de
verhalen van autoriteiten overnamen. Er werden
heroïsche beelden gecreëerd. Hij verdiepte zich
in rapporten van Rijkswaterstaat, in proces-
senverbaal en officiële verslagen van bestuur
ders, daarbij de hoofdpijn en muffe lucht van
oude archieven trotserend. Daarna werden er
oproepen in de huis - aan - huis bladen geplaatst
om ooggetuigen op te roepen zich te laten in
terviewen. Door zelf veel te lezen had hij het
risico van onjuiste fantasieverhalen verkleind.
Het bleek dat er niet één ramp was gebeurd,
maar tientallen. Elk dorp beleefde zijn eigen
ramp en iedere ooggetuige had het anders erva
ren. Slager interviewde ruim 200 nog in leven
zijnde ooggetuigen. Al interviewend was hij tot
de conclusie gekomen, dat op veel plaatsen de
autoriteiten tekort waren geschoten.
Het boek bestaat uit 2 delen: een chronologische
reconstructie van de gebeurtenissen op diverse
plaatsen van zaterdagmiddag 31 januari tot en
met dinsdag 3 februari. In het tweede deel wor
den aparte thema's zoals de rol van de militai
ren, het geloof, de dieren en de schadevergoe
dingen behandeld.
Hoe zat het nu met het "vergeten" eiland
Schouwen - Duiveland? Klopte het mythische
verhaal met de feiten? Wist de buitenwereld tot
maandagmorgen nog niets van het grotendeels
verdronken Schouwen - Duiveland? Vanaf 4
uur 's zondagsmorgens probeerde agent
De Leeuw uit Zierikzee vruchteloos Ir. Swaters
van Rijkswaterstaat in Middelburg te bereiken.
Rond 6 uur zondagmorgen werd er in Middel
burg een crisiscentrum ingericht en begonnen
de berichten binnen te druppelen. Het eerste
korte berichtje was van 7 uur die zondagmor
gen: Zierikzee onder water. Dus men wist er
van! Later vertelde de commissaris van de ko
ningin De Casembroot. dat er vanaf 16.00 uur
zondagmiddag wanhopige pogingen vanuit
Middelburg waren ondernomen om het zwaar
getroffen eiland te helpen. Uit de bewaard ge
bleven aantekeningen en verslagen blijkt hier
echter niets van. Vanaf vliegveld Gilze - Rijen
werd er gevlogen, maar de vluchtrapporten
meldden niets over Schouwen - Duiveland! Dit
eiland werd niet verkend: wel Tholen en Zuid -
Beveland. Telefonisch contact was onmogelijk.
Vanuit Middelburg kwam er geen hulp.
Wel kwam er hulp van de vissers uit Zierikzee
en Bruinisse en later ook de Urker vissers, die
de Westerschelde overgestoken waren vanuit
Breskens. De vissers hebben zondag en maan
dag de meeste mensen gered vanuit hun benarde
posities. Niet die ene Nederlandse helicopter,
die op zoveel foto's staat.
435