Excursie naar Averbode, Tongerlo en Herentals
De excursie op 12 mei a.s. gaat nu eens
niet naar een grote stad. We bezoeken het
oostelijk van Antwerpen gelegen Herentals,
en wat verderop de (Norbertijner) abdijen
van Tongerlo en Averbode.
Herentals
Een oud stadje van 25.000 inwoners,
maar met niet veel oude gevels meer. Wel
twee middeleeuwse stadspoorten, de Zand
en de Bovenpoort. Deze vormen met de
Nonnen- en de Begijnenvest overblijfselen
van de oude omwalling, nabij de Kleine
Nete.
Op de langgerekte Markt in het centrum
staat het voormalige stadhuis, in de 15de
eeuw door de lakenmakers en wolwevers als
lakenhal gebruikt en toen ook wel „gulden
huys" of "meethuys" genoemd. Sinds 1430
werd het „stadhuis".
Vooral de lakenfabrikage bracht Herentals
in de 15de eeuw tot bloei. Nadien was het
er tot in het begin van deze eeuw minder
bedrijvig. In 1960 verhuisde „De
Beukelaer" uit Antwerpen naar Herentals,
later fuserend met Parein (biscuits).
Het stadhuis werd na een brand in 1534 in
zandsteen herbouwd. Het achthoekige
spitse belfort (35 meter hoog) werd in
baksteen opgetrokken. Er is een beiaard
van 50 klokken, die deels uit 1551 dateren.
Aan de andere zijde bevinden zich twee
hoektorentjes tegen de trapgevel. Het
stadhuis is herhaaldelijk gerestaureerd. Op
de verdieping is het Fraikin-museum met
gipsen studiebeelden.
Bij het stadhuis staat een 10 meter hoog
gedenkteken van de Boerenkrijg (1796-
1798). De zuidelijke Nederlanden (België)
behoorden tot 1794 aan de Oostenrijkse
Habsburgers. Keizer Jozef II (gest. 1790)
had er zich niet populair gemaakt. Na een
afwisselende bezetting door Franse en
Oostenrijkse legers werden de Belgen in
1794 voorgoed van hun Oostenrijkse heren
verlost. De legers van de jonge Franse
republiek waren aanvankelijk als redders
begroet. Maar de Belgen werden steeds
zwaarder belast. De inlijving door
Frankrijk, met nieuwe wetten, vervolging
van de geestelijkheid, dienstplicht enz.
bracht haat. De boeren kwamen in
opstand, maar het verzet werd
meedogenloos neergeslagen. Bij Herentals
woedde op zondag 28 oktober 1798 een
bloedige strijd tegen de Fransen.
Op korte afstand van de Markt ligt de
gerestaureerde St. Waldetrudiskerk,
genoemd naar een Frankische prinses. Zij
stichtte een klooster in Bergen (Mons),
waarvan zij zelf abdis werd. Ze stierf in
688. Dit klooster bezat lange tijd de
tienderechten te Herentals.
De kerk is een merkwaardig monument van
de Brabantse hooggotiek, zonder
luchtbogen om de kruisrib-gewelven te
schragen. De toren is het enige overblijfsel
van een vroegere kerk uit de 14de eeuw.
Hij staat op een ongebruikelijke plaats.
Het koorgedeelte is rijkelijk versierd. In het
inwendige is o.a. een altaarstuk uit de 16de
eeuw te zien.
Iets verder uit het centrum ligt het
begijnhof, met aan weerskanten een poort,
resp. uit 1622 (met de H. Begga in een nis)
en uit 1640. Het is herbouwd nadat het
oude van rond 1250 in de tachtigjarige
oorlog door het garnizoen was gesloopt.
Het gotische kerkje met speklagen is van
1614. Er zijn nog weinig oude huisjes. Het
oude hospitaal is nu museum
Averbode
Het grote toegangsgebouw van bruine
zandsteen (ijzerhoudend) is uit de 14de
eeuw. Er staan (weer) beelden in de nissen
sinds de restauratie van 1910: Maria met
kind en de heiligen Catharina, Johannes de
Doper, Petrus, Paulus en Laurentius. Er
vóór is een groot draaihek, met rechts het
152
