- 98 -
leksel, kuyt, kijmwaert of hoe die "cleyne, smalle en
slechte bieren" ook mochten heten.
Het "keukengeraad" breidde uit met allerlei braadijzers,
pannen en draaiend spit. Of afbeeldingen van Breugheli-
aanse bruiloftsmalen ziet men nog de ovenkoeken, gevuld
met aan het spit gebraden vlees.
Terwijl het genoeglijke leven hier voortkabbelde, voer
Vasco da Gama langs Kaap de Goede Hoop naar Indië.
Dat bracht de Hollanders, die nog veel handel dreven met
de Oostzeelanden, op het idee dat ook eens te proberen.
Als eerste Hollander toog Cornelis Houtman naar de In
dische archipel. Hij keerde met rijke buit terug. De Ver
enigde Oostindische Compagnie ontstond en de specerij
vaart nam een aanvang.
Het gebruik van koffie op het eind van de 17e eeuw deed
in Amsterdam "coffyhuizen" ontstaan. Langzamerhand
werd het een volksdrank.
De tafels der rijken waren overdadig. In tegenstelling
met die van het volk dat het 's winters moest doen met
kelderkost (bewaargroente of ingelegd) en 's zomers met
verse groente, o. a. sla. Inleggen deed men in grijze
"Keulse potten" of in bruine in België gemaakte "Jacoba-
potten" van verglaasd bruin aardewerk.
Elke "huysvrouw" en haar "maerte" wisten destijds hoe
ze vruchten moesten moezen, geleien en confijten. Ze
leerden ook al jong hoe het vlees urenlang regelmatig aan
het spit gedraaid en bedropen moest worden.
Enkele vergeelde zelfgeschreven receptenbundels bleven
bewaard. Sommige verschenen in druk, zoals "Het recep
tenboek" van mevr. Marselis, in 1790 op perkament ge
schreven. Reeds in 1687 schreef Berber Wiarda van
Deinum haar recepten op. Haar "sipelsop" (uiensoep) is
in Friesland nog bekend.
Uit "De Volmaakte Hollandsche Keuken Meid", dat in
geen enkele 18e eeuwse keuken ontbrak citeer ik het re
cept voor een paasbrood: Men neme: 24 eyeren, 4 note-
muscaten, 8 ponden bloem, een lood caneel, 4 pond ver
lezen corinten, pond gesmolten boter, versche gist,
melk, suyker, enz.
Het moet een ontzagwekkend broodje geworden zijn.
De overdaad op de rijke tafels bleef, tot Napoleon roet
in het eten kwam gooien. De reeds tanende welvaart nam
in snel tempo af. In deze periode wist de diplomaat en
