Van Koopmanshaven tot Bellamypark
14
R.J.W. DEN BROEDER
Zo'n 680 jaar geleden is het be
gonnen. Tussen 1304 en 1308 liet
Willem van Henegouwen op de zuid
punt van Walcheren een haven aan
leggen. Deze maakte deel uit van
een plan dat voorzag in de stra
tegische versterking van het ei
land Walcheren. Begonnen werd met
de verbetering van de wallen van
Middelburg, daarna de havens bij
Vlissingen
Midden - Zeeland was destijds een
betwist gebied waarop zowel de
graven van Holland als van Vlaan
deren rechten deden gelden. Na de
moord op Eloris V in 1296 had
deze Willem van Henegouwen in
1304 de graafschappen Holland en
Zeeland door erfopvolging in han
den gekregen. Plaatselijk waren de
omstandigheden ook gunstig. De
ambachtsheer, Wisse Gillisz. van
Coudekerke, had al eerder in 1292
zijn bezittingen wegens schulden
aan de graaf moeten verkopen, zo
dat het grondgebied van Vlissin
gen in handen was van de lands
heer zelf. Deze kon nu ongestoord
zijn plannen uitvoeren.
De haven bestond uit een langge
rekte aanleg in noord-zuid rich
ting, verdeeld in drie stukken:
de Voorhaven, de Koopmanshaven en
de Achterhaven. De Voorhaven was
bedoeld voor oorlogsschepen. Dit
was ook het belangrijkste doel van
het hele plan: een uitvalshaven
tegen Vlaanderen. Echter een oor
logshaven zonder meer was veel te
kwetsbaarBovendien moesten sche
pen en haven bemand en onderhou
den worden. Het meest geëigende
middel om ergens een steunpunt te
hebben in die tijd was het stich
ten van een stad.Dit gebeurde dan
ook. In 1315 verleende graaf Wil
lem van Henegouwen de haven met
bijbehorende nederzetting stads
rechten. Een stad moest echter
ook levensvatbaar zijn en inwoners
krijgen. Daarvoor was dan ook de
Koopmanshaven aangelegd voor han
delsschepen en de Achterhaven
voor platbodems en vissersschepen.
Deze Achterhaventhans Spuistraat,
bestond meer uit een kanaal met
op het eind een komvormigie haven.
Er waren geen kades maar een be
schoeiing met een talud, zodat de
vissersschepen op het droge ge
trokken konden worden.
In de tweede plaats werden aan
het stadsrecht gunstige vesti
gingsvoorwaarden verbonden om de
bevolking van het omliggende land
en met name van het dorp Vlissin
gen ertoe te bewegen zich in de
nieuwe stad te vestigen.
De havens hadden een puur planma
tige aanleg, vrijwel in een rechte
lijn, dwars door de bestaande
struktuur van landwegen en water
gangen. De havens waren duidelijk
'bedachtj misschien zelfs ontwor
pen als gevolg van een beslissing
van de grafelijke overheid. Dit
betekende dat bestaande verbin
dingen in oost-west richting wer
den doorsneden. Er werd wel reke
ning mee gehouden.Ter plaatse van
de landweg, die we nu nog in het
stratenpatroon terugvinden in de
as Breestraat - Kerkstraat, kwam
de scheiding tussen Koopmanshaven
en Achterhaven met een brugver-
binding. In later eeuwen werd de
ze brug de IJzeren Brug genoemd.