ZEEUWSE
DIALECTEN
m
WOORDENBOEK
DER
9
aat van de Stichting waar. In het jaar 2005 volgde ik mijn
collega in die hoedanigheid op.
Maar al gauw liep ik tegen mijn beperkingen aan. Ik bezat
totaal geen secretariële vaardigheden. Ik zat daar als enige
bij het bestuur in werktijd bij, en ik had het beschamende
gevoel er niets van terecht te brengen. De bibliotheek was
prima in staat secretariële ondersteuning te bieden, maar
niet in mijn persoon. Er zijn beroepsmatige secretaresses
in dienst, die precies weten hoe en wat. Ik legde dit aan
het bestuur voor, en Kees Martens die meer ervaring had,
was gelukkig bereid deze functie over te nemen. Omdat
ik zelf zeer begaan was met streektaal, en omdat ik vond
dat de bibliotheek vertegenwoordigd moest zijn, bleef ik
wel aan als bestuurslid. Ik zag mezelf meer als adviseur. Na
een aantal jaren kwam de positie van voorzitter plotseling
vacant. Ik vond toen dat de bibliotheek haar verantwoor
delijkheid moest nemen, en heb de hamer overgenomen.
Ter gelegenheid van enkele jubilea van de Dialectvereni
ging hebben we in de bibliotheek inhoudelijke waarde
volle en goed bezochte symposia kunnen organiseren.
Sprekers waren personen van Zeeuwse afkomst die in het
maatschappelijke, kunstzinnige of wetenschappelijke veld
naam gemaakt hadden. Zij slaagden erin om in streektaal
een uiteenzetting over hun werk te geven. Hier hoefde de
Stichting weinig meer te doen dan organiseren en zorgen
dat alles in goede banen liep.
Vanuit onverwachte hoek deed de heer Joop van den Bre
men een beroep op ons om een heel nieuw initiatief vorm
te geven. Elders in Nederland en België werden muziek
festivals georganiseerd waar het gebruik van dialect vereist
werd. Er waren in Zeeland wel diverse artiesten en bands
actief, maar ze waren nog niet zozeer met elkaar in ver
band gebracht. Zeker het idee van een wedstrijd, met een
juryprijs en een publieksprijs, was nieuw. We hebben dit
festival onder de naam 'Zing Zeeuws' vijf keer in diverse
vormen samen met externe partners georganiseerd. De
locaties waren Kapelle, Heinkenszand, Ovezande, Terneu-
zen en Zierikzee.
Op min of meer dezelfde manier kregen we verhalen- en
gedichtenwedstrijden van de grond. Schrijvers en dichters
hebben hun werken voorgedragen in Sint-Maartensdijk,
Zaamslag, Brouwershaven en Ellewoutsdijk. Het waren
blijde en mooie gebeurtenissen met talentvolle sprekers en
een betrokken, maar helaas soms niet erg talrijk publiek.
Wij hebben geprobeerd de evenementen zoveel mogelijk
over het taalgebied te verspreiden. Het bleek echter dat
velen niet zo gauw naar een ander eiland zullen gaan om
op te treden, en nog minder om alleen maar te luisteren.
Wij hebben wel verschillen tussen de verschillende land
streken ervaren. In Zeeuws-Vlaanderen liepen de activi
teiten het beste. De bijeenkomsten brachten behoorlijk
wat publiek op de been en hadden een feestelijk karakter.
Op Zuid-Beveland maakten wij aanvankelijk de fout door
naar locaties te gaan die zeker een jonger publiek niet
aanspraken. Van Schouwen-Duiveland begrepen wij dat
men dialect daar vooral als een huis-, tuin- en keuken
aangelegenheid ziet, en dat men minder gauw bereid is
het in de openbare ruimte te gebruiken. Graag waren wij
naar Goeree-Overflakkee gegaan. Ook daar worden zeker
particuliere initiatieven uitgevoerd. Maar men is niet zo
geneigd de taalkundige band met Zeeland te zien.
Uitwisseling tussen de noordelijke en de zuidelijke helft
van het totale werkgebied verloopt nogal eens moeizaam.
Over het algemeen is de saamhorigheid tussen bewoners
van de verschillende Zeeuwse eilanden, niet alleen be
woners van oudsher maar ook nieuw gevestigden, soms
moeilijk te vinden. De verschillen in dialect, en het feit dat
er geen standaard schrijfwijze is, spelen daar een rol bij.
In provincies als Friesland of Limburg lijkt men dergelijke
verschillen makkelijker te kunnen overbruggen. Zeeuwen
hebben schroom om de taal die ze thuis spreken, buiten de
deur te gebruiken. Dat zie je ook in bedrijven, waar col
lega's die thuis plat spreken, elkaar op het werk alleen in
wat zij zien als standaard Nederlands benaderen.
In het bestuur van 'De Zeeuwse Taele' deden wij ons best
Nehalennia winter 2019 nr. 206
ons niet te laten afschrikken. Wij spraken dapper Goerees,
Zuid-Bevelands en Zeeuws-Vlaams dooreen. Dat was ook
in overeenstemming met onze opdracht en onze inzet. Wij
keken rond in de samenleving aan welke activiteiten er
behoefte kon ontstaan, en probeerden daarop in te gaan.
Gaandeweg werd de rol van Véronique De Tier, streek-
taalconsulente van de SCEZ, steeds belangrijker. Zij had
de nodige ervaring met het opzetten van projecten. Zij
beschikte over maatschappelijke contacten zoals subsi
diegevers en sponsoren. Op den duur was zij als welkome
deskundige vrijwel bij alle besprekingen en vergaderingen
aanwezig. Wij voelden ons wel eens bezwaard als zij weer
iets geregeld had, wat wij eigenlijk hadden moeten doen,
maar niet bij machte waren. Wij vreesden ook dat wij een
buitensporig beroep op haar tijd en energie deden.
Want onze rol veranderde gestaag. Van een soort feest
commissie werden wij een werkgroep die vooral subsidie
verzoeken moest indienen. Veel administratief werk. Het
vragen om financiële ondersteuning is in onze samenle
ving zo ingewikkeld geworden, dat er zelfs professionele
bureaus bestaan die je daarbij kunnen helpen. Bij niemand
van ons lag daar echter ons hart. Wij wilden vooral leuke
dingen met dialect doen. Op het einde van de rit maakte
zich een zekere vermoeidheid van ons meester.
Ten tijde van de opheffing (15 mei 2018) bestond het
bestuur uit de volgende personen: ondergetekende was
voorzitter (Zuid-Beveland), Geertje Jansen was secre
taris (Schouwen), Cees Heule was penningmeester
(Duiveland), en leden waren Pau Heerschap (Goeree),
Cathrien Kole (Zuid-Beveland) en Rinus Willemsen (West
Zeeuws-Vlaanderen). De zevende bestuurszetel was va
cant. We hebben de Stichting samen met Véronique De
Tier in goede harmonie en zelfs met gezelligheid afgerond.
Wat verwacht ik nu in de toekomst? Na de streekdrachten
worden nu ook de dialecten langzamerhand in het kabinet
van de geschiedenis gezet. Maar, wel een kabinet waarvan
de deurtjes en de schuiven open staan. De huidige en de
voorgaande generaties hebben ervoor gezorgd dat alles
zoveel mogelijk geregistreerd en gedocumenteerd is. Wel
licht zullen toekomstige generaties, die de dagdagelijkse
spreekvaardigheid van het dialect niet meer beheersen,
nog wel afzonderlijke woorden en zegswijzen uit de la
pakken en op voor hen eigentijdse manier hergebruiken.
Zoals het boerengoed uit het straatbeeld verdwenen is,
maar bij bijzondere gelegenheden toch weer tevoorschijn
komt: in de geest van Zeeuws meisje 2019, de populaire
"gelijkheid"-posters van het Antidiscriminatiebureau
met een authentieke jonge Walcherse boerin in kleurige
dracht. Zo zullen misschien ook Zeeuwse uitdrukkingen
in de toekomst hergebruikt worden.
Naschrift: Het archief van de Zeeuwse Taele is overge
bracht naar het Zeeuws Archief in Middelburg, waar het
na inventarisatie te raadplegen is.
8 Publiek tijdens een bijeenkomst
DHL KKf.RU EN BOEKHANDEL VAN VELZEN B.V.
KRABBBNDUKE
