Zo schrief ik dan, mit 'n kleverige 'n and.
Zo a'd ik joe het allerliefste voa mien zie gebrocht,
vers van de bakker, stroop'rig, bruun en zocht,
mit 'n dun laegje goeje butter op dn achterkant.
Jopie Meerman, naar Joost Drenth, met dank aan Joost
van den Vondel.
Kerstversiering
Tegenwoordig zie je in de in september al chocoladekerst
kransje in de schappen van de supermarkten liggen. In
mijn jeugd, ik heb het dan over de jaren 50 en 60 van de
vorige eeuw, was dat anders. Pas na sinterklaas begon men
over Kerst na te denken.
Bij ons thuis ging dat als volgt: Na sinterklaas verhuisden
we van de achterkamer naar de voorkamer, die aan de
westkant van de woning lag. Het was daar in de winter be
ter warm te stoken. Pas na de voorjaarsschoonmaak ver
huisden we weer naar de achterkamer. Ook de kachel was
dan schoongemaakt. Achter de micaruitjes werd dan soms
doorzichtig rood cellofaan papier bevestigd. De kachel
werd dan natuurlijk niet meer gestookt. Als het heel koud
was kon altijd het elektrische kacheltje nog aan: slechts één
van de twee staven. Twee staven vond moeder verspilling.
Maar nu de kerstversiering. In de voorkamer stond aan de
kant tegenover de ramen een dressoir, met aan de achter
kant een opstaande spiegel. Enkele dagen voor kerst knipte
mijn oudste zus wat hulsttakjes van de twee bossen die
in de voortuin stonden. In een glazen schaal had ze dan
wit zand gedaan. Dat haalde ze uit de 'hoogte', de zandwal
die ons hof begrensde. In de schaal werden wat kaarsjes
gestoken met daaromheen hulsttakjes met rode bessen.
De schaal werd voor de spiegel op het dressoir gezet. De
kaarsjes werden alleen tegen de avond op eerste en tweede
Kerstdag aangestoken. Wat een feestelijk gezicht was dat.
Ook in de grote spiegel die aan de wand boven de kachel
hing werden ze weerkaatst.
Een kerstboom kwam er bij ons niet in. Bij mijn tante wel.
Je had toen nog niet van die sparren, maar op de hoogtes,
de zandwallen, groeiden dennen. Daarvan werden enkele
geschikte takken afgeknipt en in een emmer met zand ge
stoken. Zo leek het net een kerstboom. De takken werden
versierd met kleurige ballen, slingers en sterren. In klem
metjes werden echte kaarsjes bevestigd. Ook die werden
alleen op de kerstdagen aangestoken. Uit de middagkerk
dienst ging ik daar altijd kijken. Bij de 'boom' stond ook
altijd een emmer water en een opgevouwen oude deken.
Mocht de zaak in brand vliegen, dan had je je voorzorgs
maatregelen in elk geval genomen.
Vlak bij ons woonde nog een tante. Mijn nicht maakte
heel veel werk van kerstversieringen. Zij maakte dan zelfs
kabouters van raffia en naaide er kleertjes voor van rood
baai. Dat was net vilt. Het waren nog overschotten van de
tijd dat onze oudooms als vissers nog knalrode baaien on
derbroeken droegen. Ik mocht haar daarbij helpen en aan
het einde van de middag ging ik trots naar huis met mijn
raffia kerstman. Die werd dan in de schaal met de kaarsjes
op het dressoir geplaatst.
Ook dergelijke herinneringen? Laat ze ons weten. U weet
ons te vinden.
Pau Heerschap
Verhalen en gedichten
Strenge winters
Klaas Kastelein f
Ouwerwesse winters binne d'r niej mêêr. Ik dienke dat die
voorgoewd verbie binne. In m'n gedachten göö 'k naer de
de jaeren van voor 1945 in lank dêêr voor. Toe hao m'n
nog 'n sleekachel in huus. 's Winters stieng d'r dan dichte
'n rek omheene mit de was. Dat vong 'k aaltied vervelend,
mar niks an te doewene, 't most droog. Op 't deksel van de
kachel stieng dan de koffiepot te pruttelene in keuken'ie
was moewder dan hamme an 't bakkene op de vierpitter.
Zóó begon mêêstal d'n dag. As m'n de deure uut waere,
dan gieng moewder op d'r twêê kniejen mit vaeger in blik
't hêêle huus anvaege. Stofzuugers waere d'r nog niejt. Mit
uuze éérste stofzuuger kó 'j zuuge in blaeze. Vaoder kwam
d'r mit tuus in zou 'n voor moewder ansluute, mar wat
doch ie? Vaoder was bekaoid eweest. Toe moewder begon
te zuugene, vloog 't stof om je óören.
"Briengt die mar vromme Hangs, want dêêr hè 'k niks an",
was de reaktie van moewder.
's Aeves kwam d'r dan 'n half mud erten op d'n taefel, 'n
panne op je kniejen in dan de angestoke d'r uutzoeke. Zóó
Nehalennia winter 2019 nr. 206
noe in dan slierende de panne van je kniejen in stortende
't hêêle zaekie onger d'n taefel. Ik weet niej mêêr wa d'r
voor kreeg, ik dienke dat dat 'n guide per mud was. Mar
naermaete de winter verstreek, was ie 't spoegzat, dan ko j'
gêên erte mêêr zieje..
"Noe gêên mud mêêr", zei vaoder dan.
Vaoder gieng liejver 'n fuuke zitte breije of boewte. D'r
waere in diejn tied nogal wat straopers op Ouddurp die
stiekem mit 'n paer fuukies vissende; je kon haest in ie
dere sloot wel paelienk vange. De fuuken waere nog van
geweun ketoewn, nylon was t 'r toe nog niejt. Zóó kreeg
vaoder nogal 's 'n fuuke te reparerene. Ik herinnere m'n
eige nog dat 't 'r êên ('t was Keesie de segaorebok) d'r êên
kwam brienge die in niejt al te besten staet was. Vaoder
perberende d'r nog wat van te maekene in Keesie was 'n
dankbaer. Toe Kees d'n hil of ree, riejp vaoder dat 'n even
vromme most komme.
"Wat is t'r Hangsie?"
"Kees, as t'r noe mèrge niks in zit, za j' dan niejt op z'n
snaauwe, want dêêr kan 'k echt niejt mêêr tegen."
Dat was vaoders humor.
Ja, dat waere gezellege winters.
"Moewder, kan de lampe nog niejt an?'
"Nog niejt, óór, 't is nog zóó licht in d'n olie is diere."
Elektries was t'r nog niejt; op Flakkêê hao ze gas, mar dat
hao wiele niejt.
As kind gieng ie al vroeg nae bédde. In de wintere lag ik
dan te luusterene naer de scholen gangzen die overkwam-
me. Dat gaggelen klonk als meziek in m'n óóren, want ik
hieuw zóó van die veugels. Volgens vaoder kwamme die
van Nova-Zembla, mar dat zei m'n nog niks.
't Bleek vaorde weig te wezene in ik was nog nóóit vaorder
eweest dan Goerêê.
Toe 'k wat ouwer was, gieng 'k schaeserieje. Wêêr noe 't
verkêêr of in an raest naer de Brouwersdam, lag vlak bie
de kaoie de schaeseriejpit. As ie praet van gezellegheid,
dêêr was 't gezelleg in de wintere! Zóó gaauw as 't gieng
vriejze, dan wiere d'r al tenten op 'ezet op 't ende van de
iesbaene. D 'r stienge 'n paer banken om op uut te rus-
tene. Dêêr was sukelaodemelk, koffie in as ie nog 'n paer
centen hao, dan kó je d'r aok 'n kokeskoeke kaope. Dêêr
liejpe aok lui rond mit 'n jeneverflesse in de binnezak van
d 'r jas, voor de verkaop netuurlek. Mar dat was streng
verboo, want as ie esnapt wier, dan kostende dat mêêr dan
'n flesse. Eêrst keke ze of Loof, de pliesie, niejt op de baene
was in dan kó j d'r gaauw êên achteroverwippe voor driej
centen.
We dienke nog an die lange winters van 1941- 1942. Toe
kó j'r weeken rieje toedat j' echt zat wier. De ouwere onger
uus zulle 't nog wel wete wa 'k noe göó vertelle:
't Was 11 janewaori 1941. 't Was 'n hêêle drukte op de pit.
Half in de middeg kwam d'r 'n stel moffen in die bonge
aok de schaesen onger. 't Zou echter van korten duur
weze, want wiele hao mit 'n groepie jonges drek al 'n
plan. We pakkende mekaore bie de rik in mit z'n tiejnen
vloge we mit 'n vaert over de baene. Zóó gaauw as m'n 'n
paer Duusters passerende, nam d'n voorsten 'n draoi in
vogende m'n de baene schöóne. 'n Paer Duusters krege
zóó 'n oplewaoi, dat ze tegen d'n diek vloge. Zóó da 's
op'eruumd, weig mit dat tuug. Ja dat hao m'n edocht!
Wat beurende d'r? 'n Half ure laeter kwamme ze mit 'n
hêêle klub vromme in toe was 't heulies beurte. We wiere
allemaele nae d'n hoek van d'n diek edreve, richtieng
kaoie, d'n trap op. An weerskante van d'n trap stieng d'r 'n
soldaot mit de bajonet in z'n hand. Wêêr of dat hie je rae-
kende, dat maekende niks uut. 'k Hè 'n weeke wat scheef
elaope mit 'n stieve nikke. We binne toe mar op de gracht
góó rieje.
In die lange strenge winters was t'r nog veel mêêr te bele-
vene. Vaoder vissende mit z'n fuuken onger 't ies. lederen
ochend moste m'n ze lichte, want aors waere de paelingen
dóód. 't Vroos zo harde da m'n iederen ochend de fuuken
d'r mit de biele uut moste hakke. D'r wier veel evange,
want de paelienk kreeg 't benaauwd onger 't ies.
As ie bezeg was, dan hao j' aaltied veel bekieks. Eên was t'r
altied van de partij: d'n ouwen Human. Je hóórende 'n in
de vaorte al ankomme. Human hao bronchitus in hie hao
de bienaem Human rochel. Hie hao dan 'n plat slee'ie bie
z'n in z'n geweer netuurlek, om op gangzejacht te góóne.
Human schoot aok nog 'n haeze in d'n Kouwen Hoek. Hie
vertellende uus dat zóó'n móóien was. "Zelsaem", zei n.
Op 'n gegeve mement woe n 'n nog 's bekieke in goot de
zak uut. In wat dienk ie? Dêêr gieng de haeze d'r vandeur.
Eêr dat Human z'n geweer van z'n schoere hao, was de
haeze al uut 't zicht verdwene.
Dan was 't aok nog 'n tied van mossels zoeke. Mit 'n óóste-
wind, as 't waeter èrg lêêge was, dan gieng ie op 't keiwèrk
om mossels; zoevel te lêêger waeter, zoevel te beter mos
sels. 't Was 'n kouwe bewegieng in zóó noe in dan sloog je
je eige wèrm.
27
Foto: Pau Heerschap
