scandeerden enthousiast de leuze. De koningin was dit
niet ontgaan: ze wuifde naar hem en schreed verder, rich
ting de meelstreep. Ademloos keken de mensen langs de
kant van de weg naar dit historisch moment. "Ze is wee
thuus,"zei een oude man met emotie in zijn stem.
Intussen reed Verhage naar zijn woonplaats Sluis (hij
woonde met zijn ouders in De Kalkboei) en ging zo on
opvallend mogelijk bij enkele leden van het Bevrijdings
comité langs om het één en ander te bespreken. Want na
Eede en Aardenburg zou de majesteit Sluis bezoeken. De
wens van het Militair Gezag was om bij deze plechtige ont
vangst een muziekgezelschap te laten optreden. Dat was
gemakkelijker gezegd dan gedaan want op korte termijn
muzikanten bijeenroepen was geen sinecure. En dan nog
de instrumenten. Een deel van het instrumentarium was
beschadigd door het bevrijdingsgeweld. Na wat onderling
overleg kwam Piet Verhage op het idee bij het muziekge
zelschap uit Zuidzande een visje uit te gooien. Piet reed
naar Zuidzande; regelrecht naar het noodgemeentehuis,
dat in de voorkamer van de familie Everwijn was on
dergebracht. Hier ontmoette hij burgemeester Abraham
Risseeuw, die hem naar de voorzitter van het plaatselijke
muziekcorps "Veronica" verwees. Dat was Izaak Luteijn
- Bouwens die in de Dorpsstraat woonde. Verhage klopte
aan bij de voordeur en deed zijn verhaal. Dat de koningin
zou komen en dat er gebrek was aan een muziekgezel
schap. Buurman Hubrecht Hubrechtsen werd erbij gehaald
en ook Jan de la Vienne. Er werden afspraken gemaakt. A.
Buize werd ingeschakeld om de muzikanten op te trom
melen. Hij was in de gelukkige omstandigheid om een
fiets met luchtbanden te hebben, waarover een dubbel
stel buitenbanden was gespannen. De boodschap was:
muzikanten, allemaal samenkomen om 13.00 uur bij de
muziektènte.
In de Dorpsstraat woonde ook Ko Perduijn, een verdien
stelijk muzikant. Ook zijn gelijknamige zoon Ko was een
prima blazer. De jonge Ko was onderwijzer geworden op
Schouwen-Duiveland. Nadat het eiland onder water was
gezet door de bezetter, kwam Ko in gevangenschap in
Noord-Brabant terecht. Na de bevrijding van dat gebied
was hij te voet naar zijn Zuidzande getrokken, waar hij bij
zijn ouders introk. In zijn geboortehuis! Awel, de jonge Ko
zou die dag het muziekgezelschap leiden.
Krijn van de Voorde zou zoals gewoonlijk het vaandel
dragen. Maar Krijn lag nog in het noodziekenhuis in Sas
van Gent om behandeld te worden aan zijn verwondin
gen die hij tijdens de beschietingen had opgelopen. Zijn
broer Fré was bereid het vaandel deze dag te dragen. Maar
wat bleek? Het vaandel dat in een oude dekenkist werd
bewaard, was te beschadigd om te gebruiken. Wat was er
gebeurd? Het oude vaandel dat in het muzieklokaal café
De Roode Leeuw op zolder werd bewaard, was niet meer
toonbaar. Dus droeg de vaandeldrager deze keer de Ne
derlandse driekleur!
Opgemerkt zij nog dat deze kist vanaf de stichting van de
gemeente Zuidzande in 1796 dienst deed op die locatie als
archiefkist.
Op weg
Kort na het middaguur verzamelden zich de muzikanten
bij de kiosk, Een heleboel nieuwsgierige mensen stonden
te kijken naar het schouwspel. In de oorlogsjaren was Ve
ronica niet op straat verschenen. Verboden. De bezetter
hield niet van georganiseerde bijeenkomsten. Een paar
muzikanten probeerden hun instrument uit. De sfeer was
prima.
Even later werd het sein gegeven om te vertrekken. "Voor
waarts. Mars ."klonk het uit de mond van de jonge dirigent.
Te voet over de kasseiweg die in 1849 door stratenmaker
Monjé uit Breskens was aangelegd. Onderdeel van de
straatweg Breskens-Oostburg-Sluis. Naast de weg was aan
weerszijden een klinkerpad. Ko Perduijn hep naast het
muziekgezelschap en ik fietste aan de andere kant van de
keiweg. Een fiets op surrogaatbanden. De schoolkinderen
volgden het gezelschap. De hoofdmeester hield een oogje
in het zeil, want de grote jongens gedroegen zich bij tijd en
wijle wel wat al te uitbundig. Maar aliahet was ook een
bijzondere dag.
Achteraan reed de bezemwagen van Izaak Risseeuw -
Brakman. Het was een gewone platte wagen, getrokken
door een vosse paard dat in de oorlog weggestoken was
geweest. En wie zaten er op die wagen? Om maar eens een
paar namen te noemen: Ploone van de Vijver (de vrouw
van Ko Robijn), Marie Bonte, Elisabeth Brakman, Marie
Riemens en Janneke Verdouw. Onderweg speelde Vero
nica een aantal muziekstukken; niet alleen om de pas erin
te houden, maar vooral om wat te oefenen. In minder dan
geen tijd was de bebouwde kom van het zwaar getroffen
Oostburg bereikt.
Oostburg toen
Na de bevrijding was het meeste puin van de kapotgescho
ten huizen en winkels door een bulldozer van het Cana
dese leger aan de kant van de weg geduwd. Op de hoek
van de Markt en het Koepelstraat stond eertijds de herberg
"De Landbouw". Daar lag nu een grote hoop puin van wel
twee meter hoogte. Ik ging er voorzichtig op. Wat een uit
zicht. Ik overzag heel de Markt.
Na wat heen-en-weergepraat werd Veronica opgesteld
op een deel van het plein waar de gehavende muziekki-
osk stond. De schooljeugd kreeg er ook een plaatsje. Het
muziekgezelschap gebruikte de tijd om wat te oefenen en
zorgde ook voor een ontspannen sfeer op het plein. Twee
nood-politieagenten hielden toezicht, liepen wat rond
Nehalennia winter 2019 nr. 206
om de mensen in de gaten te houden en gaven door hun
aanwezigheid wat status aan het geheel. Ze pronkten met
hun spierwitte armbanden en wezen vragende mensen op
een gunstig plek op het marktplein. Verder verleenden ze
gewaardeerde hand- en spandiensten aan diverse oorlogs
slachtoffers, die opgesteld werden vanaf de herberg van
Flip de Vuijst tot aan de Langestraat, dus de oostkant van
de Markt. Ook waarnemend burgemeester Jacobus Mijs
regelde de opstelling van het publiek. In het dagelijks leven
was hij notaris; een alom gerespecteerd heer in het Land
van Cadzand. Hij sprak er met de bekende musicus Cor
Schijve en De Hullu. Beiden bekend uit het plaatselijk ver
zet. De laatste had bijvoorbeeld de sleutel nagemaakt die
op het slot paste van het distributiekantoor. Het verzet had
met die valse sleutel een half jaar eerder voedselbonnen
uit dat kantoor weten te bemachtigen.
Het paard en de wagen kregen ook een plaatsje bij de res
ten van de muziekkiosk. Het paard stond gebonden met
zijn alter (halster) aan één van de ijzeren stijlen. Izaak
Risseeuw - Brakman werd op de Markt ontvangen als een
gewaardeerd verzetsman. Van de boerenwagen werden de
klapstoeltjes genomen en op het plein gezet, zodat de oude
mensen op een aangename manier de komende plechtig
heid konden volgen.
Eindelijk
Het wachten werd na ruim een uur beloond. Eerst ver
scheen een militaire jeep met daarin een officier van de
Prinses Irenebrigade. Die kwam tot stilstand voor de
restanten van de Beursbioscoop. Daar was er plaats om
de auto waarin de majesteit zat te laten passeren. Lang
zaam reed het voertuig verder om recht tegenover het
Koepelstraatje tot stilstand te komen. De officier die in
deze auto zat, stapte uit en het deed het portier open,
waarna koningin Wilhelmina uitstapte. De vorstin had
het zichtbaar moeilijk toen ze de toegestroomde menigte
zag tussen de ruïnes van de woningen, winkels en andere
gebouwen.
De heer Mijs trad haar tegemoet en verwelkomde haar in
de gehavende stad. De bestuurder, een Amerikaanse mili
tair, stond stram in de houding naast de vorstin tijdens die
begroeting.
Vervolgens speelde Veronica het volkslied: alle militairen
stonden in de houding. Een ontroerend moment. Daarna
begroette de vorstin de mensen die op de Markt stonden.
Veel mensen waren geëmotioneerd, vooral zij die een dier-
bare hadden verloren tijdens de bevrijding van de streek.
De mensen stonden rijen dik vanaf de herberg van Flip de
Vuijst tot aan het begin van de Langestraat. De koningin
praatte met een groot aantal aanwezigen en drukte velen
de hand. Intussen was de auto gedraaid bij het Koepel
straatje. Dat was een paar passen van de plaats waar ik
bovenop die puinhoop de plechtigheid kon volgen. Heel
indrukwekkend, vooral toen ik later hoorde vertellen dat
de auto een gepantserd voertuig was van generaal Dwight
D. Eisenhower!
Intussen was Veronica weer te horen met een aantal be
kende vaderlandse liederen, waaronder "Wien Neerlands
bloed door d'aderen vloeit". De oudere mensen kenden dat
nog van de schoolbanken en zongen dapper mee. Was dat
niet het Nederlandse volkslied tot 1898? Voortdurend pra
tend met de heer Mijs, bereikte ze haar auto. Een officier
opende het portier, waarna de vorstin instapte. Ook de
heer Mijs voegde zicht bij het gezelschap in de auto. Door
de Nieuwstraat verliet het gezelschap de Markt, waarna
halt werd gehouden bij de woning van de heer Mijs, waar
het gezelschap de lunch gebruikte.
De mensen keken elkaar aan en gingen huiswaarts. Ook
Veronica maakte aanstalten te vertrekken, maar eerst ging
iedereen naar de Well Faire wagen, die achter de muziek
tent was opgericht. Engelse vrouwelijke soldaten boden
Een tuitwagen. Over de kassen werden planken gelegd, waarop
de vrouwen zaten
De Markt van Oostburg, voorjaar 1945
Het Beursgebouw in Oostburg kort voor de oorlog. Vóór de ruïne
van dit gebouw, stapte de koningin uit en wandelde langs de op
gestelde menigte 23
