Familie van Marie Deurloo werd uitgebuit
Nehalennia najaar 2017 nr. 197
Privacy
In 1995 publiceerde de journalist Kees Slager een boek over zeven doodgewone Zeeuwse vrouwen: Zeven Zeeuwse Vrou
wen. Het boek beleefde herdruk op herdruk en leidde in 2005 zelfs tot een toneelstuk, Zeeuwse Vrouwen geheten, op basis
van vier van de zeven levensverhalen. Vorig jaar werden nog eens drie nieuwe verhalen uit Slagers boek bewerkt tot een
tweede toneelstuk, nu getiteld Zeeuwse Vrouwen 2. Van 7 april tot en met 21 mei 2016 speelde het theaterproductiehuis
Zeelandia een serie voorstellingen in Zeeland en ook daarbuiten. Wat gaandeweg ook gebeurde, is dat hun namen open
baar werden. In het boek werden de vrouwen met opzet anoniem gehouden. Volgens Kees Slager vreesden sommigen van
hen dat herkenbaarheid problemen zou veroorzaken. Maar inmiddels zijn alle namen onthuld, meestal aan het eind van
de voorstelling, inclusief die van de enige vrouw die nog in leven is: de 92-jarige Els Verdurmen uit IJzendijke. De nabe
staanden van de zes overleden vrouwen hadden geen bezwaar tegen openbaarmaking. Eén vrouw heeft nooit een punt
van haar identiteit gemaakt. Dat was Marie Eikenhout-Deurloo uit Kats. Maar de andere vrouwen wilden per se hun privacy
beschermen, waarop Slager besloot van alle zeven dan ook maar alleen de voornamen te noemen. Dit verhaal gaat over
Marie Deurloo. Wie was die 'tiran' van de Biesbosch? Wat is er destijds gebeurd in die polder? Hoe reageren nakomelingen
van die geruchtmakende boer op de striemende, bittere getuigenis van Marie in Slagers boek? En wie waren de overige zes
vrouwen? Terug naar andere tijden, tijden van schaamteloze uitbuiting.
Gert van Engelen
Zeven Zeeuwse Vrouwen is een oncomfortabel boek. Het
bevat zelfportretten van evenzovele vrouwen, allemaal
geboren in het eerste kwart van de 20ste eeuw. Met per
soonlijke en intieme details vertellen zij hun eigen kleine
geschiedenis, over hun meisjesjaren, de onderlinge ver-
Jacob Kodde, de brute boer die in de oorlog ook goede kanten
bleekte hebben. Foto: Familiebezit
houdingen in hun dorp, huwelijk en kerk, over de taboes,
de armoede en de tegenslagen. De crisisjaren komen aan
bod, gevolgd door de naoorlogse wederopbouw, maar ook
het zorgeloze zingen rond het orgel of in het zangkoor, en
de vernederingen op het platteland.
Hun levensverhalen kleuren de grote geschiedenis van de
samenleving in precies zoals Kees Slager (Scherpenisse,
1938) het wilde. Hij is een erkend voorvechter van oral
history, de mondelinge getuigenissen van gewone men
sen, die meestal niet in de officiële geschiedenisboeken
terechtkomen, maar vaak net zo belangwekkend zijn. Als
medewerker van de VPRO-radio had Slager al tientallen
van zulke onvertelde levensgeschiedenissen verzameld. Nu
haalde hij in zijn boek zeven vrouwelijke ooggetuigen aan.
Zo haal je de geschiedenis dichterbij, zo maak je geschie
denis fijnmaziger, menselijker - vollediger kortom.
Het boek opent met Marie, de landarbeidster. Ze was de
oudste van het zevental, want geboren in 1914. Haar levens
geschiedenis grijpt je direct bij de strot. Ongeremd geeft
deze Marie lucht, in genadeloze zinnen waar de verontwaar
diging vanaf spat, aan de mensonterende omstandigheden
waarin zij, haar ouders en broertjes en zusjes verkeerden in
de Biesbosch, bij de boer van de Willem III-hoeve.
Het is een ontluisterend relaas, dat evenwel niet stopte bij
de Biesbosch. Ook nadat ze er vertrokken was, leed ze,
teruggekeerd in Zeeland, een tamelijk vreugdeloos leven.
Daar verrichtte ze als meisje van slechts 14 het allerzwaar
ste landarbeiderswerk': vlastrekken.
Wie achter Marie schuilging, bleef in het boek geheim. Zij
wordt alleen met haar voornaam aangeduid. In het voor
woord legt Slager kort uit waarom: 'Ter bescherming van
de privacy zijn in enkele portretten namen en plaatsna
men veranderd of weggelaten.' Anoniem blijft ook de boer
in de Biesbosch die Marie zo verfoeit. Maar de locatie, de
plek waar alles zich afspeelt, is minder vaag. Marie rept
van 'een wijde kale polder met maar drie grote boerde-
