Nehalennia voorjaar 2017 nr. 195
Ongebruukt, mae nie glad vergete
Mien verzaemelieng
Eên van mien verzameliengen
25
en Peter Vleugel in de publieksruimte van het museum
een verhaal over de watersnoodramp van 1953, Pau het
ontroerende verhaal over de 14-jarige Reinier Pollemans,
Peter het verrassende verhaal 'Het miraekel van Nieuwer-
kerk' over een varken dat op een zolder in leven bleef tot
het in mei van 1953 aangetroffen werd. Een behoorlijk
aantal belangstellenden luisterde tijdens de beide sessies
met aandacht.
Foto Watersnoodmuseum. Van rechts naar links Pau Heerschap,
Kees Heule, Peter Vleugel. Peter probeert iemand te overtuigen
om lid te worden.
In de rubriek streektaal in de PZC bin 'k onlest begonne mie
een oproep om (bienae) vergete woorden in te stieren. Dit in
naevolging van het radioprogramma De Taalstaat' op zaè-
terdagochend op Radio 1. Luusteraers kunne moaie, vergete
worden anmelde en a ze "goed'ekeurd worre", komme ze in
de rije van vergete woorden en wor degene die a zo 'n woord
an'emeld eit, geacht dat woord zó vee meugelijk te gebruken
mie de kans dat het opnieuw in zwang komt.
Ik was verbaesd over de vele reacties die a op het eêste stikje
kwaeme. Nie alleêne woorden, mae ok uutdrukkingen en
herinneringen die a an die woorden kleve. Nie makkelijk
is om vast te stellen wat a een vergete woord is. Wat a voe
d'n eënen nog bekend is, is voe een aar een compleet ver
gete woord. Ik was en bin veraol uut op woorden die a in
onbruuk erocht bin, mae nog goed te gebruken bin. Dikkels
bin die woorden vervange deur een meer Nederlands of
Engels woord. Nog vee meer woorden bin glad nie vervange,
die bin verdwene mie het voorwerp en/of het gebruuk daè
a het woord mie saemenviel. Noe mae es een paer voorbeel
den.
Scheuteldoek is een moai woord mae nie vergete. Het staè
bovenan in de lieste van moaie Zeêwse woorden. Rugesoat,
koppespinder, hosternokke, katievig bin aol moaie woorden,
mae nie vergete. Op merote gae, is een moai woord dat a
je nie vee mi oart, mae nog goed bruukbaer is. Me gae op
merote: me gae d'r op uit. Wellicht wordt het in Zeêuws-
Vlaandere nog wè gebruukt.
Daè komme ok uutdrukkingen binnen die a 'k nog noait
ehoaren ao. Bijvoorbeeld dan vaolje mie je piester in 't
ströo. Wie kan daè klaer'eid over geve? Is het familietaai?
Een andere leuke uutdrukking was die staè nog a kort an
de griffel'. Ik een vermoeden van de beteêkenisse, mae ik
wachte de reacties mae es af. >1 je 't weet mag je het zegge.
Een woord dat a 'k nog noait ehoaren ao was kulekot voe
gevangenis, de nor of de bak. Een kotje onder het gemeên-
tuus voe een opgepakte dronkaerd, landloper of ruziezoe
ker. Dat woord kunne me nog wè gebruke, oewel a je d'r
tegenwoordig noait mi van oart da ze mensen in 't kot
steke. Dan mó je a zowat een moord epleegd voe a je mag
gae zitte.
Lure en schoere bin woorden van op 't randje, jonge mensen
gae om luiers of pampers. Luren, mie de herinnering an het
uutwassen van poepluren, wor weinig mi ezeid. Schoere is
ok een twufelgeval. Zelf gebruuk ik het nog volop. Mae of a
de fysiotherapeut nog schoeren masseert, betwufel ik.
Woorden voe daegelijks gebruuk were: garre (kier), daoken
(straks) en een eêle goeien vond ik 'een kommetje koffie'. En
dan gaèt het natuurlijk om het kommetje. Bescheidenheid
siert de Zeeuw en dat is t'r een prachtig voorbeeld van. Gin
komme, nie het modieuzere kopje, mae een kommetje.
Een eimelijken voe een stiekemerd liet het belletje ok rienke-
le. Of stiekemerd precies angeeft wat a t'r mie een eimelijken
bedoeld wordt, weet ik eigenlijk nie. Nog wat vondsten.
Reekje voe een rijtje, ieversten voe ergens, (in-)strieke voe
smaere, snerke is schrijnen, smoe ofsmie voe soepel of smeu-
ig, kortbrak voe bros, breekbaar. Ajejoekte eit mö je krauwe
en bleinen dat bin blaeren op je voeten of op je duum a je d'r
op eslogen eit.
Ko Kodde uut Eintjeszand maekt'n een recept voe stamppot
mie een eêleboel van die min of meer vergete woorden. Re
cept voe stamppot van peeën enjuun: de peeën en dejuun in
stikken snieë en koke in waeter toet a ze zochte bin; afgiete
en uut laete lekke in 't stremien. Dan stampje ze tehaere
mee de gekookte aerepels toet a de stamppot zo smie is dat
'n zonder vee te knauwen nae binnen kan sliere. Lei wè de
schele op de panne om het werm 't ouwen. Dudelijk of nie?
Zó ja, lang dan een zootje petaoten uut de kelder en peeën
uut d'n óöp en eet smaekelijk..
Engel Reinhoudt
Al van jongs of aan ben allerlei dingen gaan verzamelen.
Op een gegeven moment ben ik ook doopjurken gaan ver
zamelen. Hoe is dat zo gekomen? Ik denk bij de geboorte
van onze zoon Martijn. Er moest toen een hele mooie
doopjurk komen, een jurk waar later nog meerdere kinde
ren in gedoopt konden worden, een familiedoopjurk dus.
Het moest er een worden van hele mooie stof gemaakt.
Dus moest mijn trouwjurk eraan 'gelovenDan bleef die
nog dienst doen voor iets heel waardevols. Ik heb toen zelf
een doopjurk ontworpen en die ook zelf gemaakt. Toen hij
af was, was ik 'd'r hêêl gróós op'!
Mijn moeder kwam toen aanzetten met de doopjurk die
ik ooit zelf gedragen had. Vol bewondering keek ik ernaar.
Hij was gemaakt van 'de zondagse muste van mien opoe'.
