Nehalennia voorjaar 2015 nr. 187
rampspoed op een herrezen eiland', schreef een verslaggever
van de Provinciale Zeeuwse Courant bij de presentatie van
de plannen.34
Na de onthulling van 'een gestolde herinnering' op 17
mei 1990 ontstond in het bijzonder veel kritiek over de
vorm, de kosten en de vraag waarom zon monument,
zolang na de rampdag, er alsnog moest komen. Het was
voor het toenmalig gemeentebestuur aanleiding om enige
maanden later een tekstplaatje aan te laten brengen met
meer informatie. Op 17 juli 1990 gaf de toenmalige bur
gemeester Chris Rutten (1942) daartoe opdracht. Daarin
was onder anderen opgenomen:Ter herinnering aan het
bombardement door de Duitse Luftwaffe op 17 mei 1940'.35
Dat onbewezen gegeven leidde tot een controverse met de
voorzitter van de 'Stichting Monumenten Walcheren 40-
45'. Het werd uiteindelijk: 'Een "gestolde herinnering" aan
het Duitse bombardement op 17 mei 1940. Onthuld door
H.K.H. prinses Juliana der Nederlanden op 17 mei 1990.
Vervaardigd door Sigurdur Gudmundsson. Op initiatief van
de stichting monumenten Walcheren 40 - 45'.
Door nu publiekelijk naar een Duits bombardement te
verwijzen, formaliseerde de gemeente vanaf dat moment
de schuldvraag en kon ook een Duits (luchtbombarde
ment worden toegevoegd aan de geschiedenis van Mid
delburg. Door politieke pronkzucht werd de mythe vanaf
dat moment sterker dan het feitenmateriaal.36 En aan de
Duitse toerist had het gemeentebestuur geen boodschap.
*ÊÉk.
Door de beschuldigende tekstplaatjes manoeuvreerde
de gemeente zich in 1990 in een moeilijke positie. Vra
gend naar het bestaansrecht van de tekstplaatjes laat het
huidige College van Burgemeester en Wethouders weten
dat daarop auteursrecht bestaat en de gemeente niet het
recht heeft om daar veranderingen op aan te brengen. Dat
kan wat betreft de titel van het monument juist zijn, maar
zeker niet als het gaat over het informatieve gedeelte. Het
was voor Ko de Jonge in ieder geval reden de gemeente
te vragen om een tekstuele aanpassing op zijn creatie 'De
Explosie'. En ook het tekstplaatje op het monument 'een
gestolde herinnering', dat de gemeente buiten medeweten
van de kunstenaar had aangebracht, riep reacties op. De in
China wonende Sigurdur Gudmundsson (1942) stelt via
emailcorrespondentie voor om het bestaande tekstplaatje
te vervangen door een plaatje met uitsluitend de datum
van de verwoestingen, de titel, zijn naam en de datum van
de onthulling. Het is opvallend hoe strak de Middelburgse
politiek in dit onderwerp blijkt te staan. En kennelijk niet
bereid om de nek uit te steken voor een minder anti-Duit
se weergave van zaken, beweert Erik Lameijn (1992) in
zijn masterthesis aan de Erasmusuniversiteit. Anderzijds
is het besef bij de gemeente aanwezig dat het vooringeno
men standpunt niet meer te verdedigen is. Om die reden is
besloten om bij een officieel spreken over 17 mei 1940 niet
meer te verwijzen naar een Duits luchtbombardement,
maar om het algemeen te houden en geen schuldige aan te
wijzen.37 Nu, bijna 75 jaar na de rampdag, van wat de Do-
cumentatiegroep Walcheren destijds 'het sprookje van het
terreurbombardement' noemde, neemt de gemeente enige
afstand, maar de beschuldigende tekstplaatjes blijven.
'Foute' tekstplaatjes
Het is waar, de aanvallende Duitse troepen hoorden in
1940 volkenrechtelijk niet thuis in Zeeland. Zij zijn dus
stellig de oorzaak, maar daarmee niet automatisch de
veroorzakers van de vernietiging van de stadskern. An
derzijds debarkeerden Franse troepen zonder overleg in
Vlissingen en ook zij waren in aanvang dus niet rechtma
tig in Zeeland en daarmee medeschuldig. Gezien de toen
ontstane situatie was oorlogsgeweld gewettigd ter verde
diging van Nederlands soeverein gebied. Dat daardoor de
Middelburgse binnenstad werd verwoest, is evident. Van
begane oorlogsmisdaden is aan beide zijden geen sprake;
dus ook niet door de Fransen bij het inschieten en later
het beschieten van Middelburg. Het ging immers om een
actie ter ondersteuning van hun eigen troepen en was niet
gericht tegen de burgerbevolking.
Het herdenken van de 'rampdag van Middelburg' met
een monument was op termijn te verwachten en is ook
te billijken. Na bijna 50 jaar werden zelfs twee, op zich
ingetogen monumenten onthult die echter al onmiddellijk
werden voorzien van tekstplaatjes met een grof beschul
digend karakter. Daarop is te lezen dat de monumenten
er specifiek zijn gekomen ter herinnering aan een Duits
luchtbombardement; niet zozeer om de rampdag en de
gevolgen voor de stad en de bewoners te herdenken.
Duitsland heeft historisch weliswaar een slechte naam,
maar het overschrijdt de grenzen van fatsoen om zonder
'Een gestolde herinnering'in Middelburg (foto H.M.D. Dekker).
