NACHTEGAEL,
I ZHEVSCHE
32
Amsterdam 1633
Een jaar later verscheen een nieuwe herdruk bij Anthoni
Jacobsz., boekdrukker op de Achterburgwal te Amster
dam. Deze gaf ook de volledige tekst van 1623, zij het
opnieuw zonder marginale toelichtingen. Bovendien zijn
in deze uitgave alle sporen die naar de oorspronkelijke
editie verwezen uitgewist: de namen van Jan resp. Adriaen
van de Venne werden geschrapt in de titels van hun voor
woorden tot de Zeeusche Nachtegael resp. het Sinne-mal,
waarbij in het laatste geval zelfs Jans voorwoord volledig
werd verwijderd. Ook plaats- en dagtekening (Middel
burg, 16 mei 1623) werden verwijderd. Bovendien prijkte
op de titelbladzijde voor elk van de drie delen het nieuwe
jaartal ANNO 1633' ter vervanging van de vroegere privi
legievermelding. Ook hier ging er bij het opnieuw zetten
van de tekst het een en ander mis zodat er weer nieuwe
slordigheden in de tekst slopen. De gravures daarentegen
waren fraaier dan die in de editie van 1632. Toch vormden
nog niet de helft van de illustraties het spiegelbeeld van
1623; voor de overige gravures lag een tekening, met als
inspiratiebron de editie van 1623, als tussenstap voor de
hand.
Amsterdam 1651
In 1651 werd de Zeeusche Nachtegael nog een keer in
Amsterdam uitgegeven, ditmaal bij Joost Hartgers,
'Boeck-verkooper op de Dam, bezijden het Stadhuys'. In
hetzelfde kleine oblong formaat als de uitgave van 1632,
met dezelfde titelpagina, zij het met een andere naam en
jaartal. Deze herdruk maakt een slordige en rommelige
indruk alsof alles op een koopje moest geschieden en
doet in niets meer denken aan de statige uitgave van de
gebroeders Van de Venne uit 1623. Er werden verzen
weggelaten en de gravures werden op een minder voor de
hand liggende wijze op de bladzijden gerangschikt zodat
tekst en prent niet steeds netjes tegenover elkaar stonden
zoals in de voorgaande herdrukken. Verder kwam de grote
variëteit aan gebruikte lettertypes te vervallen.
De eens zo welluidende zang van de nachtegaal is helaas
verworden tot een schor gefluister, een handelsobject
zonder enige esthetische waarde.
In memoriam Doeke Roos
Op 14 juni overleed in zijn woonplaats Vlissingen
Doeke Roos (geb. 12 maart 1932), na een vrij lang
durig ziekbed. Hij was achtereenvolgens stuurman
op de grote handelsvaart, rijksloods Scheldemond en
maritiem schrijver en historicus. Op latere leeftijd
promoveerde hij op het geslacht Evertsen, met het
boek Twee eeuwen varen en vechten 1550-1750 als
kloek resultaat. Het was maar één van de boeken en
talloze artikelen die Doeke schreef. Hij publiceerde
ook in Nehalennia, het laatst in 2009. Doeke Roos
was eerder (ook letterlijk eerder) een verteller en een
bewogen 'inlever' dan een analytisch wetenschapper
E N D E
T>es felfs driederlej ghefing 2
<Df(jcd anDcrö tn Der teaerfjepDt berrtjoonf/
alg De fdbc bos?bcfm bp fotjimigc upt r ticftcltnig-
bcrfïaut uerftcerDeltjcfi ig gtjcoojöcelr.
Door
Verfcheydert treffelijcke Zecnfche Poëten by
een ghebrachc ende verciert met Copcre Platten.
Hier is noch bygeüought een Toëtifch Wenk
G h enaemt
T A F E R E E L van SIN N E-M A L#
<5EömtKt bp Anthoni Jacobfz. 230EtUö;UCbCg
kopüc 3tc&tcr^2>us0|jtoal/ 98nno 1633,
- zo bleef hij fulmineren tegen de hollandocentrische
tendens in de (maritieme) geschiedschrijving en had
hij een persoonlijke, welsprekende hekel aan een
zeventiende-eeuwer als Witte de With. Doeke Roos
was daarbij een innemende figuur en levensgenieter,
een initiator van historische activiteiten, onderzoek
en monumenten, en in staat om met allerlei typen
mensen om te gaan. De drukte op zijn afscheidsbij
eenkomst in de Sint-Jacobskerk in Vlissingen (19
juni) toonde aan dat hij door velen gewaardeerd en
gemist werd en wordt.
J.K.
Titelpagina Zeeusche Nachtegael 1633 (Zeeuwse Bibliotheek
Beeldbank).
Neerlandicus Ronald Rijkse 1946) is oud
conservator Oud Bezit en Bijzondere Collecties
van de Zeeuwse Bibliotheek, thans conserva
tor Handschriften van het KZGW (Zeeuws
Genootschap).
