t
Nehalennia zomer 2014 nr. 184
een eiland en voor aan- en afvoer per schip was de
haven van groot belang. In de kelders van de plaatselijke
middenstanders lag heel wat voedsel opgeslagen, vooral in
de winter. Maar ook op andere plaatsen. Zo lagen de kazen
van de soldaten op de kerkzolder.
Hout, zand, stenen, kleding, kolen en turf, het werd hier
allemaal aangevoerd. Transport was niet zo moeilijk, want
de mensen woonden binnen het fort: Maarleveldstraat,
Hoog- en Kerkstraat, Markt, Molenstraat en een stukje
Noordstraat.
Het plein werd bestraat met keien (kasseien) die uit de
Middeleeuwse stad kwamen. Dat waren er duizenden.1
Eerst alleen naast de haven. Dat was vooral het noordelijk
deel. Jaren achtereen wordt het plein opgehoogd met
plaatzand en vindt er bestrating met kasseien plaats.
Kosten noch moeite werden gespaard om dit havenplateau
op orde te houden. Soms werden de straten afgegraven en
de vrijgekomen grond op het plein gestort.
Het zuidelijk gedeelte kreeg een looppad. Zo was er
bijvoorbeeld één vanaf Markt 5 (pastorie) naar de kerk.
Inderdaad, daar woonde de dominee. Kort daarna kreeg
ook de burgemeester een pad vanaf zijn huis. Die woonde
op Markt 4.
Na 1800 wordt de haven gedempt en lopen er kasseiwegen
rond de Markt: het middendeel is onbestraat. Hier vindt
de jaarlijkse kermis plaats en na 1840 de weekmarkt. Ook
feesten en ontvangsten, bijv. van kroonprins Willem II en
koning Willem III vonden hier plaats. De Markt was het
centrum van de gemeenschap, ook al lag die niet precies in
het midden van het dorp.
Ja, en dan was er natuurlijk de dorpspomp. In droge
tijden haalden hier de vrouwen en meisjes water voor het
huishouden.
In 1956 werd de Braakmanlaan aangelegd. Het Marktplein
wordt heringericht. Een prominente plaats voor Willem
Beukelszoon (1958) en een open ruimte met kasseien in
vierkanten van tien bij tien meter, onderbroken door rode
bakstenen. Deze loop- en zichtlijnen waren een prima
oplossing om het plein een levendig karakter te geven. Als
kind liepen we over de rode lijnen. In onze verbeelding
waren het wegen, waarover we met veel plezier raceten.
Het speelplezier evenaarde ongetwijfeld het plezier
waarmee de schooljeugd zich vermaakte tijdens de pauze
op het Marktplein met bokspringen, tikkertje, touwtje
springen of knikkeren.
Dit in tegenstelling tot het plateau waarop Willem
Beukelszoon een vooraanstaande plaats kreeg.
Havens en herbergen
In Biervliet sprak men altijd van de Kaaie. Daar kwamen
de levensmiddelen voor de burgers en soldaten aan land.
Daar werd de tarwe ingescheept en vervoerd naar de
Middelburgse Markt. Passagiers stapten hier aan boord
en staken met de beurtschipper de Braakman of de
Westerschelde over.
In de oudste rekeningen komen we de naam van Frans
Stal tegen. Aan hem werden de teerkosten betaald. Frans
zal ongetwijfeld een herberg hebben uitgebaat. Aan de
noordelijke kant van de Markt. Jarenlang troffen hier de
mensen elkaar in 'Het Wapen van Zeeland', In 1785 is er
even sprake van dat de herberg opgekocht zou worden
door de stad om op de Markt een nieuw stadhuis te
bouwen. Het oude gebouw stond in een zijstraat.2
Het zou nog tot 1954 duren eer het stadsbestuur kon
vergaderen aan de Markt.
Visbank
Na de verovering van Biervliet door de Watergeuzen
kwam het stadje samen met Axel en Terneuzen in een
Unie (1588) terecht. In 1643 werd het zelfstandig en
omstreeks 1665 ging een landmeter aan het werk. Van
die kaart maakte schoolmeester Adriaan Beekman op
hout een schilderij, een getrouwe kopie ten dienste van
de stad (1716). We zien hierop de huizen, straten, pleinen
en percelen van 'Stad en Lande van Biervliet'. Kort daarna
maakte de IJzendijkse bestuurder Jacob Christiaanse3 een
kopie en die diende voor Willem Tiberias Hattinga in
1745, voor een kaart, die in de Hattingaverzameling zit.4
Het schilderij van Beekman en de kopie van Hattinga zijn
niet identiek. Op één punt is er een merkwaardig verschil.
Op een gebouw op de Markt. Het heeft een bedekking van
blauwe leien op beide afbeeldingen. Maar Beekman laat
het dak rusten op pilaren en Hattinga heeft er een gebouw
van gemaakt met muren en ramen erin. Dat is het grote
verschil. Waarschijnlijk heeft Hattinga zich vergist, want
het gebouw is ongetwijfeld de visbank. Hij kan ook door
Christiaanse op het verkeerde been zijn gezet. In 1639 is er
Detail van de sfeervolle bestrating van de Biervlietse Markt
(foto auteur)
FOTOGRAFIE: WILLEM
jOUTE POLD
2 JJ VU.
Den Hou"J"
Detail van de tekening van Hattinga.
