beperkt zich dus niet tot de Brabantse, respectievelijk
de Zeeuwse kant. De spitse klokkentorens zullen zich
echter naar alle waarschijnlijkheid aan de Brabantse kant
hebben aangediend. Ik zou me kunnen voorstellen dat
zeilliefhebbers smullen van zijn verhaal over een moeilijke
vaartocht met een bemanning die na eerdere averij uiterst
voorzichtig navigeert tussen zandbanken op wat hij een
'immens meer' noemt. Zon gebied wil je toch graag
voor jezelf zouden houden, en er niet over spreken of
mopperen als het een vergeten hoek blijft. Een meer zou
het overigens pas een kleine eeuw later worden.
iacobus Craandijk (1834 -1912)
Ter voorbereiding van een publicatie over broedkolonies
van blauwe reigers op Goeree-Overflakkee kwam ik
jaren geleden in aanraking met de reeks Wandelingen
die Jacobus Craandijk door Nederland had gemaakt. Hij
had verhalen over die wandelingen gepubliceerd en in
deel 3 van de reeks beschreef hij Goeree-Overflakkee.
Wandelingen door Nederland met pen en potlood (deel
3) verscheen in 1878. Over reigerkolonies vond ik toen
niets en nu bevestigen de Wandelingen slechts mijn
beeld van de oostkant van het eiland als een vergeten
gebied. Hoewel hij de diverse mogelijkheden opsomt om
Goeree-Overflakkee te bereiken, kiest hij zelf voor de
boottocht van Rotterdam naar Middelharnis. Hij schenkt
veel aandacht aan de westkant van Goeree-Overflakkee,
roert nog net Tiengemeten aan en praat Boers na, zodat
hij in ieder geval Fort Prins Frederik bij Ooltgensplaat
in zijn wandelingen kan verwerken. Werden vanuit dat
fort, een vesting waar zich van alles en nog wat afspeelde
aan de dijken van het Volkerak, bovengenoemde auteurs
misschien in de gaten gehouden?
Jules en Paul Verne
Er is waarschijnlijk geen auteur te bedenken die bekender
is door fantastische reisverhalen dan Jules Verne (1828-
1905). Minder bekend is dat Jules Verne net als zijn
landgenoten Havard, De Nerval en Hugo per boot
langs de vergeten hoek voer. Net als Victor Hugo zegt
hij er nauwelijks iets over en weten we er van hemzelf
slechts iets over via zijn dagboek. Er is echter nog een
overeenkomst in dit verband met Victor Hugo, want net
als Hugo bevond Jules Verne zich in gezelschap van een
familielid. Paul Verne (1829 -1897), de jongere broer van
Jules, was zeevaarder en voor zijn plezier schreef hij zo
nu en dan verhalen, zoals De Rotterdam a Copenhague
a bord du yacht d vapeur Saint Michel in 1881. Ik las zijn
verslag over de reis met de Saint Michel III van Rotterdam
naar Kopenhagen, dat is opgenomen als aanvulling in
Een Leerschool voor Robinsons door Jules Verne. Het
privéstoomjacht van Jules Verne, de Saint Michel III,
De Sint-Michelvoor Ylissingen.
Verne's Saint Michel III op de Westerschelde voor Vlissingen. Afb. uit Een Leerschool voor Robinsons.
