Van de Zêêuwse Dialectvereênigieng
T
Nehalennia voorjaar 2014 nr. 183
Van de redactiecommissie
'Een nieuwe lente, een nieuw geluid', zo begint het lange
episch-lyrische gedicht 'Mei' van de dichter Herman
Gorter. Met een variatie op deze regel mogen wij voor dit
nummer van Nehalennia wel zeggen: 'Een nieuwe lente, een
nieuw gezicht'. Het zal u niet ontgaan zijn dat Nehalennia
een behoorlijke gedaanteverwisseling ondergaan heeft:
niet alleen een groter formaat, maar ook volledig in kleur.
De redactie heeft na uitvoerig beraad daartoe besloten.
Deze aanpak bleek niet alleen een eigentijdse vormgeving
op te leveren, maar ook een behoorlijke bezuiniging op de
productie. Wij hopen dat dit nieuwe concept bij u in de
smaak valt.
Een nieuwe lente dus weer, als dit nummer bij u in de
bus valt. Nu is het enkele jaren de gewoonte geweest
om in de inleiding iets te schrijven over zaken die
dit jaargetijde aan de orde zijn. Zo schreef ik reeds
eerder over voorjaarsbloemen, over Pasen en over de
voorjaarsschoonmaak. Tijdens de laatst gehouden
bijeenkomst van dialectwerkgroep-noord in Zierikzee,
kwam er zomaar spontaan een onderwerp bovendrijven:
'Voor het eerst naar school'. Het leek ons interessant
hierover iets meer te weten te komen. Tegenwoordig is
het zo, dat kinderen zodra ze vier jaar geworden zijn,
naar groep 1 van de basisschool gaan. Vroeger was dat
anders: na de zomervakantie gingen de kinderen die vóór
1 oktober zes jaar zouden zijn naar de eerste klas van de
lagere school. En heel vroeger ging het nog weer anders:
in sommige streken ging men 1 april naar de basisschool,
in andere gebieden was dat dan 1 mei. Het was in die tijd
dus een belangrijk gebeuren in het voorjaar. Wij vroegen
ons in de werkgroep af, of het tijdstip soms te maken had
met het feit dat in die tijd arbeiders per 1 mei een nieuw
dienstverband konden aangaan. Als ze dan verhuizen
moesten, konden hun kinderen in de nieuwe plaats gelijk
starten met een nieuw schooljaar.
Een persoonlijke herinnering: In Ouddorp werd ik op 1
april 1952 achter op de fiets door mijn oudere zuster voor
het eerst naar de 'grote' school gebracht. Die heette toen
nog 'School met den Bijbel'. Ik herinner me nog dat er op
die dag een behoorlijke laag sneeuw lag, heel uitzonderlijk
voor die datum. In mijn hand klemde ik mijn nieuwe, nog
lege, griffeldoos.
Mijn zuster leverde mij af bij de meester van de eerste
klas, een klein mannetje met een rond brilletje met een
dun montuur van schildpadhoorn. Hij droeg een wat
smoezelig driedelig kostuum met een fletse stropdas.
De ontvangst was niet bijzonder vriendelijk. Ons werd
een plaats toegewezen en daar bleef het voorlopig bij.
Sommige kinderen huilden. Een vader beet zijn dochter
toe: "Wieg stille, in zitte!" Die man stond erom bekend
dat hij altijd wat moeite had met de uitspraak van de
combinatie zw.
Mijn zuster had me onderweg verteld, dat toen zij voor de
eerste keer naar school ging, de nieuwe leerlingen door de
oudere gepest en uitgescholden werden voor meibiggen.
Dat was nog voor de oorlog, toen de datum voor de
intrede in de 'grote' school nog 1 mei was. Een dergelijke
pesterige bejegening werd ons gelukkig bespaard.
mmsm
De zorgzame familie was op een gegeven moment uit het
lokaal verdwenen en wij waren overgeleverd aan de wat
driftige (in mijn ogen oude) meester. Wij begonnen de
dag met psalmgezang op hele noten, een psalm die we al
kenden van de kleuterschool: 'Opent uwe mond'. Daarna
volgde een verhaal uit de bijbel. De meeste indruk maakte
op mij. dat we die morgen voor het eerst gingen lezen. Op
een van de schuifborden had de meester in mooie letters
geschreven: 'oo oo oom'. De meester deed het voor en wij
blèrden het in koor na. Er kwamen die dag nog een paar
klanken bij: de oe van moe (moeder dus) en de a van An.
Hoe wonderlijk vond ik dat, dat tekens klanken werden.
Bepaalde details van het lokaal staan nog in mijn
geheugen gegrift. De grote ezel met het rekenbord tot 20
rechts voorin de klas: tot tien rode schijven links en de
zwarte van 11 tot 20 rechts. Achter die ezel moest ik later
voor straf wel eens in de hoek staan. Ik bleek namelijk al
jong sociaal vaardig te zijn, soms té!
19
M'n griffeldóóze mit m'n êêrste pennehouwer d'rin.
'Een nieuwe lente, een nieuw geluid'.
