KIEKPLAETE
40 Aflevering 173 herfst 2011
De Kiekplaete uit Nehalennia 171 leverde voor een aantal inzenders niet
al te grote problemen op. Ed Steijns uit Kloosterzande meldde, dat het een
ijzeren graanmaat was. "Op het plaatje onder de rand staat het merk of de
maat die erin kan. Boven op de ijzeren rand staan in lood geslagen, drie
ijken. Aan deze letter kan je zien, wanneer de merken geslagen zijn en voor
welk jaar de maat is goedgekeurd. De ijzeren graanmaat werd tot het randje
gevuld met granen, bonen of erwten en afgestreken met een ronde stok.
Hier komt de uitdrukking vandaan: "Er blijft wel eens wat aan de strijkstok
hangen."
Zelf heb ik ook zo'n grote graanmaat, maar spijtig
genoeg ontbreekt het messing plaatje met de letters
en de ijken. Dit plaatje is eraf gebroken. Ook heb ik
nog een veel kleinere ijzeren maat, een zogenaamde
5 Nederlandse Kop, dit staat op een messing plaatje
geslagen: 5 Ned. Kop en de letter DVR en daarboven
de jaarijken BE (E. De hoogte van de Kop is 19 cm.
Boven en onder zit een stevige ijzeren band en de
binnenzijde van de Kop is met menie beschilderd, wat
toen verplicht was." Ed besluit zijn uitvoerig relaas met
te vermelden dat de letter B van 1870 zou kunnen zijn, E
van 1873 en voor 1866: (E
Ook de heer Kloosterman uit Biezelinge had het bij
het rechte eind, evenals de heer Gilijamse uit Krimpen
aan den IJssel. Rinus van Langeraard uit Hoofddorp
moest toch even in de tijd teruggaan. Hij mailde het
volgende: "In het geval van de foto zo te zien een
ijzeren exemplaar, dus bestemd voor granen (houten
exemplaren waren voor aardappelen e.d.). Ik kan op het opgeschroefde
(koperen?) plaatje niet onderscheiden (ook niet met een loep) wat de
inhoud is. Er bestaan namelijk diverse maten. In de klas bij meester Istha op
de OLS op Oosterland stonden in de jaren 40 van de vorige eeuw wel tien
verschillende maten op een rij, van klein naar groot, maar zonder handvat.
Zelf ben ik in het bezit van een ijzeren exemplaar, ook zonder handvat,
met een inhoud van 2 decaliter, afkomstig uit mijn geboorteboerderij
"De Abeelen" bij Viane aan de zuidkust van Duiveland. De prachtige
landbouwschuur uit 1909, waarin dit exemplaar eens thuishoorde, is
in januari 1945 door oorlogshandelingen helaas totaal afgebrand. Mijn
"vuufkop" is daarbij op niet meer te achterhalen omstandigheden gespaard
gebleven en heeft een alternatief plaatsje naast mijn bureau gekregen, waar
het al jaren dienst doet als een stevige prullenbak.
Boven het opgeschroefde plaatje, waarop waarschijnlijk de inhoud en de
naam van de vervaardiger staan vermeld, zie je op de ijzeren bovenrand
mijns inziens de ijktekens, ingeslagen in een uitsparing die gevuld is met
lood".
De kiekplaete uut
Nehalennia 171.
Mw. L. R Janse-Francke uit Domburg meldt ons, dat het een halve mudde
is om graan te meten. "Ik heb vaak bij mijn vader daarbij geholpen om het
