m streekgeschiedenis puur als streekgeschiedenis wil beleven - wil duiken in
30 Aflevering 173 herfst 2011
de unieke karakteristieken en historie van een microgebied, eerder dan
deze bezien als verklarende voetnoot bij, of stukje mozaïek van de brede,
'algemene' geschiedenis. Van Dale en de rechten van Sluis 1870-1872,
Aardenburg viert feest in 1872, een brief van een onbekende vrouw uit het
bezit van de befaamde dr. Johannes de Hullu (1904): het zijn onderwerpen
die hoogstens een rimpeling maken op de spiegel van het bodemloze
meer van de 'geschiedenis', maar misschien juist daarom nu en dan zo
intrigerend aandoen. Wat zegt Van Driel er in zijn Nawoord zelf van? 'Bij
het schrijven van de stukken in dit boek interesseerden mij minder of zelfs
helemaal niet de zogenaamde historische verklaringen of de grote lijnen in
de geschiedenis, laat staan structurele ontwikkelingen of wat dan ook. Mij
fascineerden persoonlijke lotgevallen en de gang van zaken in een kleine
gemeenschap.'
In het register kwam ik tot mijn plezier G.P. Roos tegen (hij wordt doorheen
het boek op meer dan 40 pagina's genoemd), auteur van het over zijn eerste
en ook twintigste onjuistheid niet gestruikelde, maar sympathieke en zeker
in zijn tijd ook nuttige Beknopt geschied- en aardrijkskundig woordenboek
van Zeeuwsch-Vlaanderens Westelijk deel (1874). Roos leerde ik eind jaren
zeventig kennen bij werkzaamheden voor de Encyclopedie van Zeeland.
In het Cadzandse mengelwerk van Van Driel speelt hij een flinke rol in de
tweede bijdrage: 'Over de schreef. Culturele contacten tussen West-Zeeuws-
Vlaanderen en België voor en na 1830' (pag. 103-142). Roos vertrok in 1878
uit Aardenburg naar Roeselare, waar een jaar later zijn zoon Johannes
Abraham 'leeraar in de protestantsche school' werd. Migraties als die
van Roos staan in verband met de stichting van protestantse gemeenten
in Vlaanderen in de tweede helft van de negentiende eeuw, zoals in leper,
Gent, Brugge, Kortrijk en Antwerpen, vaak met steun van het Noorden.
Tóch een groter historiografisch 'motief' dus, waarin de kleine biografische
wederwaardigheden reliëf krijgen. In 1884 verdwijnt Roos overigens weer
met vrouw en dochters uit Roeselare, en verhuist naar Saint-Pierre de
Calais (F.), destijds een veelbelovende industriewijk, nu 'nauwelijks nog
als buitenwijk, laat staan als dorp te herkennen'. Roos, het type rusteloze
kleine intellectueel uit de streekromanliteratuur, was actief als archivaris,
boekhandelaar, klerk, bescheiden ambtenaar en ouderling, en moet volgens
Van Driel 'gedacht hebben dat hij in Noord-Frankrijk met het geven van
Nederlandse les een beter bestaan kon opbouwen, althans er zijn enige
gegevens die daar op wijzen'. Vervaagde, half uitgewiste levens in Met de
rug naar de zee, een voor de liefhebber aantrekkelijke collectie deels eerder
verschenen teksten.
Jan Kuipers
Napoleon in Nederland, 1811-2011
Deze zomer verscheen het Zeeland- en Brabantnummer van de korte
tijdschriftreeks Napoleon in Nederland 1811-2011. In 2011 is het 200 jaar
geleden dat keizer Napoleon een maand lang door Holland reisde. Op
dat moment was hij ook 'onze' keizer, in 1810 werd Holland ingelijfd
bij Frankrijk. Napoleon bezocht in oktober 1811 tientallen plaatsen in
zes provincies. Er zijn duizenden boeken geschreven over Napoleon;
daarin krijgt de korte keizerlijke reis door Holland weinig aandacht.
Stichting ThemaTijdschriften vult die lacune op. Met het kortlopende,
