Vlaanderen komt ook de pioen voor. De pion of pioen is eigenlijk de trapas,
de as die de trappers verbindt. Op zo'n fiets met een terugtraprem kon je
niet pioenen of freewheelen. Pioenen kent men helemaal niet in Zeeland, het
is er overal friewielen. Is er een Engelser woord mogelijk dan freewheelen? In
Vlaanderen komt de Engelse term niet voor, daar kent men vooral pioenen,
maar ook nog andere woorden.
Een ander onderdeel van de fiets is de vork. Die heet in Zeeland algemeen
voorvurke, ook in Zeeuws-Vlaanderen. In Vlaanderen is het overal het
Franse foerche. Een eetvork heet in Vlaanderen fourchette, een kleine vork
eigenlijk.
Op de fiets heb je in Vlaanderen een reflecterend licht vooraan en
achteraan. In Nederland kennen ze vooraan geen reflector, zo blijkt uit
de antwoorden op de vragenlijsten. Een reflector heet in Vlaanderen een
katoog, in Zeeland reflector. Zo'n reflector doet eigenlijk hetzelfde als de
ogen van een kat, ze reflecteren het licht.
Het volgende onderdeel is het spatbord, het metalen deel aan de fiets.dat
ervoor zorgt dat je niet helemaal onder de modder thuiskomt (zie kaart 6).
Onderaan het spatbord hangt dikwijls ook nog een spatlap. Voor die spatlap
hebben we ook in Zeeland dialectwoorden opgetekend. We horen er onder
andere sliklap en slikvanger. Ook het spatbord zorgt voor een iets drukker
kaartbeeld omdat er wat meer varianten te horen zijn om dit onderdeel te
benoemen. Het meest gebruikte woord is spatbord, maar op Tholen zien we
ook een sparbord en een slikbord. In Zeeuws-Vlaanderen komen vooral in
het oosten behalve spatbord ook sparbord en slikvanger voor. Vlaanderen
kent vooral gardeboe. Het is een Frans woord samengesteld uit garde
garder, 'tegenhouden' en boue 'modder'. Eigenlijk is het dus hetzelfde woord
als slijkvanger (in Zeeland slikvanger). Het opvallendste woord voor dit
onderdeel vinden we in het Waasland, dat blijkbaar een eigen term heeft
ontwikkeld, nl. moorschelp. Moor is een dialectwoord voor 'modder'.
Achteraan op de fiets hebben we de snelbinder. Hier zien we weer de
Aflevering 173 herfst 2011
23
kaart 5: terugtraprem
terugtraprem
M.
torpedo
pioen(frein)
Br.
Ge.
kaart 6: spatbord
I spatbord
sparbord
slikbord
slikvanger
moorschelp
gardeboe
